1

Der Ääschme list im ‹Maark Aureel›,
wil er sit zwoo wuchen en mèrzeedes suecht.

Am morge früe säg der voor: hüt triffsch en uuftringliche, unaaggnèème, uverschante, hinderlischtige, niidige, asoziaale mäntsch. All daas chunt devoo, das dèè nöd wäiss, was guet und was schlächt isch. Was isch s guet? S guet isch s suuber – s schlächt isch s dräckig – und dèè, wo mer s dräckig wott mache, isch en mitmäntsch vo mer. Nöd wil er us fläisch und bluet isch, näi wil er en verschtand hät und e seel wien ììch. Drum cha mer äigetli amen andere mäntsch nüüt zläidwèrche, und ììch chan äigetli käim böös sii oder schtriit aafange mit em. Schliessli simer geboore zum mitenand läbe, zum zämeschaffe, wie d füess, d händ, d augelider, di underen und di obere zää. Enand zläidläbe isch gäge d natuur; und zum zläidläbe ghöört, das mer äim höö isch oder äim de rugge cheert.

S isch friitigzaabig, änds oktoober, s wuchenänd vo de nazionaalraatswaale; s rägnet und schtrèèzt de ganz taag. Der Ääschmen isch verruckt. Hässig isch er, pfuret al aa, laufft i d lüüt ine uf de schtraass,  èrgeret sich ab em wätter, ab em rootliecht, ab em Locher, ab de Täi­täi, ab sich sälber, ab em Botz, ab em tokter Mäischter, ab em polizeischeff, ab em regierigsraat. ‹Il foot èètr filosòf›,1 hät s amel z Pariis ghäisse. Aber hüt häd er nöd d rue zum drüber ewègchoo. D Täitäi haut s amigs i d chuchi use, rüert s gschììr umenand, tschäpperet mit de pfane, chlevelet mit em pschteck, schprützt, göötschet, schtaubsuugeret, fäget, ripschet, bis si iri wuet usegchrampfet hät.
Der Ääschme nint amel siin ‹Maark Aureel› füre zum sich beruige, s zwäit buech vo sine ‹Betrachtige›. Hüt nützt au daas nüüt. D Täitäi liit am bode, de chopf i de händ und list au. Si cha s schmunzle und lache chuum vertrucke ab em ‹Aschterix› und trout s doch nöd usezlaa, zum en nöd na mee verrucktmache. Bi ire schpined nu d röömer; bim Ääschmen isch s èèrnschter: da schpined d zürcher!
Alemaa isch s schlimm. D Täitäi schtaad uuf, holt e platten us de samlig, und daa sind s: di exootische ‹Polowetzer Tänz› vom Borodiin, mit irne gschpässige tooneffäkt und fremdaartige kläng. Und dänn - äntli - chunt d chesselphauki, und der Ääschme mit sine füüscht, won er uf de tisch haut, im thakt, und na lüüter, und wider, und namal, und feschter - bis s vo unenufe a d tecki chlopfed. Iez sind au die verruckt. Das hilfft.
_____________________________

 

 

 

1

En mörder telifoniert em schurnalischt Schtèèli
und de Schtèèli em Ääschme.
Am taatoort git s en überraschig.

A dèm fridliche juni-aabig sitzed d Täitäi und der Ääschme bim znacht. D Täitäi, won imer phauptet, si chöni nöd choche, hät di schöönschte läberli ggmacht, mit fasch ooni fett, mit bölen und alem ggwüürz, wo dezueghöört. D rööschti isch nach em gschmack vom Ääschme: mee gäge tunkelbruun als müed gääl. D fläsche chläävner vom see obenabe isch scho zimli dune. Vom Lindehoof unenufe ghöört me chind fangis mache, hìì und daa bälet en hund. S isch öppen achti, und d sune tunkt äim na vil z hööch für die ziit: d tüürm vom Groosmünschter, vom Fraumünschter und vo de Pheeters\chile, d tächer sind na vol im schii. Aber nüme lang, und d aabigschtimig isch daa.
Bäidi schwiged. Näi, si händ kä krach. Aber nach sovil jaar zämeläbe känt me sich gägesiitig guet ggnueg. Bäidi händ iri erfaarige und wüssed, das me sich s läbe nöd mit de groosse gedanke schwèèr macht, aber mit de chliine nadelschtich. Vo aafang aa händ s siinerziit abggmacht ghaa, das chliinikäite käs theema seged. Und bäid händ sich gägesiitig verschproche, s ander wider la gaa z laa, wänn s em nüme passi. Ooni diskusioon. ‹Dänn git sich jedes müe›, hät d Täitäi doozmaal ggmäint. ‹Äimaal en ring am finger langet mer.› Soo isch s plibe. Der Ääschme wunderet sich sälber, das das verhèltnis jaar um jaar duuret, das d Täitäi hìì und wider verschwindt, aber imer zruggchunt - amel bis etz.
Debii tüend s grad wien en alts eepaar, wo jedes sini möödeli hät. Èèr mues imer na s tischtuech mit uusgschpräitete finger zwäägzie. Sii cha nöd ruig am tisch ässe, näi, si mues allpott und wider i d chuchi useräne zum in bachofen ine luege, oder öb s wasser chochi. Èèr läit d sèrwiete ggnau i iri falte; sii rüert si - echli zläid - ugfaltet näbet de täler. Sii fangt aa rauche, bevor èèr rächt fèrtig isch mit ässe; èèr nint na en ggalwa mee, als ire rächt schiint. Aber, wi gsäit, das sind käi theeme; und drum hocked bäidi uf s muul.
D Täitäi git nöd vil uf iri aalegi. Aber mit de jaare - si isch äigetli scho wiit über driissggi, überläit sich der Ääschme - isch si doch gsetzter woorde. Das töörfft er nie säge; si wèèr töötlich beläidiget. Aber der Ääschme hät fröid, wän er wisewii vom enen elegante mäitli cha sitze. Nu, wie jetz ire biibringe, das em s chläid gfalt, wo si so frisch macht: s wiiss chrägli, wo mit de tunkelbruune haar s gsicht iiraamt, di blau-wiiss gschträifft bluuse, s tunkelblau jäggli, de tunkelblau rock.
«Ales nöi», säit d Täitäi, «nume drüühundertfüfzg schtäi.»
Zinerscht inen isch au d Täitäi e ganz e bitzli iitel und ggnüüsst s, wä mer si aalueget. Im momänt isch ires publikum ganz chlii; defüür chunt si vol aa.
«Hüpsch, wä mer s veruse go zäige?» Der Ääschme tänkt wider emal, das es vil bruuni auge gèbi, aber das er di wèèrmschte, tüüffschten und liebschte vor sich heb.
«Zeersch chunt de kafi.» Wèèr me früener nöd äifach zum huus uus und hett de kafi im eerscht beschte reschterant ggnaa? Au d Täitäi häd echli zrugggschteckt, und der Ääschme findt s äigetli schaad, das er nüme sovil ummöglechi überraschigen erläbt mit ere.

Si trääged s gschììr i d chuchi use. D Täitäi macht kafi. Der Ääschme gaat hinder d huusbaar, lueget all gutteren aa, nint dänn schliessli zvorderscht rächts di tick fläsche mit em remi-marti=. Chuum händ s aagschtoosse mit de buuchige gleser und der eerscht schluck ggnaa, schälet s telifoon.

1

S isch hèrpscht. Vor eme schuelhuus
liid en schtraassewüscher
uf eme huuffe aahornbletter – verschosse.

«S hèrpschtelet», hät d Täitäi gsäit ghaa am früene moorge, wo si zum schlaaffzimer-fäischter use lueget. Bis zu de tüürm vom Groossmünschter gseet me na, aber dehinder isch s grau vom näbel. Nöd lang, und de näbel liit au na wiiter i d schtadt ine. Bis en d sune wider vertriibt. Das gaat bis gäge de mittaag.
De taag dùùr isch na rächt waarm, häiss, me schwitzt. Und doch isch s nüme d sumer-sune, wo schiint. D chrafft isch wègg. Di blutten èèrm und achsle vo de fraue sind na daa, aber si händ s jäggli am aarm oder über d schultere ggläit. Me gseet di eerschte wulige pulööver. Si gönd nach de nöischte moode bis knapp under s füdli und drunder chömed gglismeti schtrumpfhose.
«Ììch bliib bi de tschiins», hät d Täitäi gsäit, wo se s s eerschmaal gsee händ. Em Ääschmen isch s rächt: d Täitäi isch ja nöd grad tick, aber doch kompakt, und s wèèr ere nöd gschtande.
Uf em Lindehoof une, nach de schuel, schpiled d chind, wil s s i de badi z chalt tunkt; gäg di sibni wììrt s ruiger: dänn müend s häi zum znacht. Daa und deet, au daas gseet me vom schlaaffzimerfäischter uus, hät s scho farbegi fläcken i de lindeböim. Uf em chììs une ligged verschtröit di eerschte bruune bletter.
Über de schtadt gseet men am moorge d mööve i formazioon uf s land flüüge und zaabig zruggchoo. D tram sind wider vole; d fèrieschtimig, wo s bis in auguscht ine ghaa hät, isch verschwunde. D lüüt müend um d plakaat vo de nööchschten abschtimig ume lauffe, wo mer zur underrichtig vo de schtimmbürger uufgschtelt hät. Aber aaluege tuet s niemert. D nächt sind wider chüel, aaggnèèmer als im sumer, wo me d fäischter hät chönen uuftue, so wiit mer hät wele: d hitz isch nie zur wonig uus.
D Limet liit wi blei i irem kanaal. S jaar isch wider en zacke wiiterggange, s läbe häd es gümpli ggmacht. Im hèrpscht wèèrdi mer äigetli es jaar elter, nöd am gebùùrtstaag, oder i de silväschternacht, glaubt der Ääschme.
Uf der andere siite hät de hèrpscht sini guete siite. Me chan uf de Züribèèrg ufe go uf d schtadt abeluege, wie si halben under em näbel liit, das me nu d chiletüürm gseet und d hoochhüüser. Me chan uf der Üetlibèèrg ufefaare, hinenaben luegen i s Amt hindere, uf Schtalike, i s Reppischtaal abe, a d hügel vo de kantoonsgränze gäg en Aargau und wiiter bis i d Alpe - wänn s wätter denaa isch.
Und natüürli cha me go wild ässe, es reeschnitzel mirza - es mirzääli, wie d Täitäi säit -, oder en reerugge mit alem wo dezueghöört. Dezue ghöört en wii. Und wii und hèrpscht sind ja s gliich. Sumerziit isch pierziit; aber hèrpschtziit isch wii-ziit, au wä mer ja nöd de wii vom gliiche hèrpscht trinkt, früeschtens dèè vom letschte jaar. Son en chläävner deet vo Schtääfen obenabe, oder en Ruedifinger vom Wiiland unenufe. Mhm.
Hützaabig weled s i d ‹Räblaube›, händ s drum abggmacht, d Täitäi und der Ääschme. S seg zwaar tüür, aber guet. Und bäidnen isch s wasser scho am früene moorge zämeggloffe nu vom draatänke.

Grad a reeruggen und ‹Räblaube› tänkt der Ääschmen i dèm mo­mänt, a dèm ziischtigmoorge, i siim büro im kripohuus. Er macht eener e langwiilegi aarbet: er hät sini abgschlossne dossiee us de siiteschublaade gholt, fäll, wo sit drei, vier mönet erlediget sind, won er aber nanig dezuechoo isch, zum s überflüssig bapiir usenèè und s dänn i s ‹Archiiv› gèè. Dossiee - bapiirchoorb, dossiee - bapiirchoorb, d mäppli wèèrded schöön schlank, i de schublaade git s wider lufft für nöii fäll. Der Ääschme schüttlet grad notize, fotene, uussaage, undersuechigspricht soo zäme, das s e fale mached, wo s telifoon schälet.

«Egge Brauerschtraass/Nietegass: en toote schtraassewüscher», säit men em.

1

Amene schööne mäietaag
findt der Ääschme en alti notiz i sineren agända
und wììrt verruckt.

Um di vieri ume fangt di eerscht amslen aa schlaa uf em Lindehoof. Ganz eläi. Vo wiit ewègg ghöört der Ääschmen en anderi antworte. D Täitäi pfuuset na, tröimt hööchschtens vo amsle. Viertelaab schlaat s de räie naa vom Sankt-Pheeter, vom Groosmünschter, vom Fraumünschter, vo de Predigerchile. Er schtaad under s fäischter und schtreckt sich. Käs wülchli am himel. Am Limetggèè äne faart en äinzelns auto dure, d schiiwèrffer aa. D tram chömed eersch gäg di viertel vor sächsi. Vo nöimethèèr schmöckt s vo flider. Er lèènet use, mag aber kän schtock gsee. D bletter vo de linde sind dusse, scho fasch en monet; na en monet mee, und me schmöckt s au. Daa, uf em Lindehoof, und de ganze Bahnhoofschtraass naa. Er schnuufet tüüff ii. S mues flider sii. Zmittst i de schtadt. Um die ziit chund em d schtadt imer wie sundig voor, fridlich. Aber s isch midwuch. Bi de kripo isch es ruig, scho drei, vier wuche, wie s es mängmaal git. Uusggnaa di obligatoorische droogetoote, d sälbschtmörd, d vercheersufäll, d uglück i de chuchene, uf de schtäge. Aber kä mörd. Bi de schpeziaaldienscht fangt s aa aazie, wil di fremde d dieb aalocked. Au es zäiche vom sumer.
Bim rasiere haut er sich in bagge. Das isch em scho lang nüme passiert. Er hät müe zum s bluet schtile. Chäibe säich. Aber äigetli verruckt isch er nööd. De taag isch z schöön. S loont d uufregig nööd. Und chund ä sälte voor. Er vergisst s. Er tuet s kafiwasser über und gaat zum Bèèrtschi abe gschnäl go gipfeli hole. Won er bim zruggchoo wott de Tagi us dem briefchaschte nèè, isch nüüt dine. «Fèèlt nu na s dritt», tänkt er.
Dobe sitzt d Täitäi am tisch, mungget e müeds «Morge». Aber gseet si en überhaupt? Jedefalls findt si mit em gipfel zeersch s tassli und dänn s muul.
Der Ääschme chönt etz säge, s seg wunderschöön verusse; aber d Täitäi niem em s übel, wil für sii vor em zäni am moorge nüüt cha schöön sii. Also hebet er s muul. Aber gägen en chuss uf s muul hät si nüüt, und uf psundere wunsch git s namal äine.

1

Der Ääschme pharkiert under em nussbaum
im hoof vomene mèèrlischloss
– äine hät müese s läbe laa.

De Locher schtoppet im wiitoffnen isetoor und suecht en phaarkplatz. Graaduus lueget er uf es wììrtschaftsgeböi. Rächts schtaad en risige nussbaum im hoof vor de wiisse schlossfassaade. Uf de raase deet hät niemert trout go phaarkiere. Di häiss auguschtsune uf de front vom schloss und uf em chììsplatz tued äim i den auge wee. Ganz linggs äne hät s e halbverfales huus mit eme ggwächshuus.
Em Ääschme truckt s scho de schwäiss zu de pooren uus, wo d hitz wider i s auto chunt. Me ghöört flüüge sumse, schwalbe flüüged verbii und göissed mit lange schrei, zwoo amsle reded mitenand vo fììrscht zu fììrscht. De Locher mues iez de chare gliich i d sune schtele.
«Simer di letschte?» der Ääschme mäint s äigetli nöd als fraag.
S chììs chrooset under irne schue, wo s zwüschet den auto dure uf de hauptiigang zuelauffed. De mordwage schtaat daa, em bezììrksaawalt siin elegante root porsché, d dienschtwäge vom Chèèrn und vom Füessli, en wiisse schträiffewage mit em roote schtrich, vermuetli vo Wintertuur. Und em scheff siin wage – mit de vorderreder uf em raase.
«Hät dè ä müese choo», macht der Ääschme zu sich sälber. S schiniert en, wänn de scheff debii isch. Er hät imer s gfüül, er wel en am chrips nèè oder er schtöndi hinder em und schtel e fraag i sis verhöör ine.
De Locher lueget en aa und verziet s muul. Mer hät sich nanig an nöie scheff ggwöönt, und s isch ales andersch als under em tokter Mäischter. Der alt scheff hät de haag reschpäktiert, wo der Ääschmen um sis riich zoge ghaa hät. Aber dèè nöi häd en quaasi abeggläit und trampet i siim gaarten ume, wie wän er imm wèèr. Öb me sich jee anenand ggwöönt?
En maa mit eme gääle schtroohuet sitzt under em nussbaum und schlaat nussen uuf. Er häd en grüene gèèrtnerschooss aa. Sis gsicht isch root, wie vom trinke. Aber vilicht isch s nu de bluettruck. Früntli nickt er ne zue und faart wiiter mit sine nusse. De sänehund under em tisch macht nu d augen uuf und wider zue, won er der Ääschme gseet und siin adlaatus. «Die beede sind au nöd uufgschtande, wo di vilen auto choo sind», tänkt der Ääschme.
D fassaade vom schloss tunkt der Ääschmen en nöigootische gröiel, aber gliich simpaatisch. Si isch schneewiiss, us sorgfeltig ghaune schtäi, d fäischter us grauem sandschtäi. D sune schiint druuf und bländet.
D iigangshalen isch hööch und chüel, me mèrkt grad fasch en iisschicht uf de huut. I de zwee schtägenuufgäng linggs und rächts gseet me glaasmaalereie; jugetschtiil, schetzt der Ääschme. Graaduus en äichetüür, zue, au die isch vole gschnitzte roosen und ranken und bletter. Kän mäntsch ume. Vo wiit ewègg ghöört men e schtimm, tämpft dur epaar tüüre. Aber vo welne?
De lütnand macht d tüür linggs ussen uuf, gseed es büro, ganz modèèrn, das s äim fasch wee tuet, mit eme pult, wo sicher öpper draa gschaffet hät bis vorig.
Wisewii, hinder de tupfetgliich gschnitzte tüür, isch en anders büro, und daa sitzt e jungi frau dine, öppe zwänzgi, mit bruune chugeliauge, schwaarze haar, ere schtarche nase, eme muul, ame chini, wo wäiss, was s wott. Si häd es chläidli aa, wo wie ggwälet uusgseet, root, violett, grüen, underbroche vo wiisse wäle, en handbräite roote gùùrt. Drüber e wiisses jäggli, wil me sich daa ine au im sumer ring chönt verchelte.
Si lueget s aa: Was s weled. Der Ääschme mèrkt nöd, das si ooni gruess ineggange sind.
«Wo sind die hère?»

1

Der Ääschmen und d Täitäi mached ooschter-
psüech bi rächte lüüt. Und en rächte maa isch
umchoo über d ooschtere.

Wo der Ääschmen und d Täitäi a dèm früenen ooschtermèèndig uf Züri abe faared, wäiss na niemert, das am Züribèèrg obe en toote liit i de wila ‹Palmegaarte›.
Fasch ekäi auto. Nu chli gägevercheer richtig süüde. I de tüüffi vom Zürisee une liit en liechte näbel. D sune mag nanig rächt dur de gschlììrpig himel dure; aber me mèrkt, das es schöön wììrt hüt.
Wie jeden ooschtersundig sind s au das jaar im Schönebèèrg obe gsii, bi de familie vom Ääschme siim brüeder. A der ooschtere isch ja schtaatlich ales zue: d kino, d theaater, sogaar s Landesmuseeum; s git kä fuesball, kä iishockei, nüüt. Offe sind nu d chilene. Soo häd au em Ääschme siin brüeder äine vo sine wenige freie tääg im jaar, wil er siis reschterant cha zuetue. Drum isch de bruuch sit lange jaar, das d familie a der ooschtere im Schönebèèrg obe zämechunt. Und am taag druuf isch amig em Ääschme sini nöd-schwigermueter z Zoliken a de räie.
Der Ääschmen isch imer froo, wänn s duren isch. Tradizioon isch ja scho rächt, aber was verbindt en na mit sine lüüt deetobe? Nüüt. Uusggnaa de name. D vergangehäit. S läbe vo im und s läbe vo sinere verwandtschaft sind usenandggange. Sit s d autobaan git, hät s en huuffe hüüsli ggèè, mer isch schlegel a wegge z Züri, aber imer na – tunkt s der Ääschme – sägid im Schönebèèrg obe d füchs und d hasen enand guetnacht. Sii sind d schtedter, won uf s land use chömed chon en psuech mache, ebe mee schtedter als verwandti. Und èèr isch zu alem ane na en polizischt und d Täitäi en udefinierbaari linggi grítte us riichem huus. Äini, won i käs chäschtli inepasst.
Natüürli isch Züri wider emal s theema gsii. «Ììr i öiem Züri une, das isch ja schlimm!» händ s gsäit, «drooge, de Platzschpitz, die gältwäscher, die mörd, die iibrüch, die schtälerei, die überfäll »
«Mììch hät na niemert überfale. Und iiproche hät ä na niemert bin öis», hät d Täitäi gsäit.
«Jaja, ììr scho, aber susch mues es böös sii. Luuter halunggen und verbrächer.»
«Bis zoberscht ufe», hät der unggle Morgetaaler gsäit und taa, wie wän er mee wüsst als ander.
«Und die chäibe banke», säit daa de Hanes, de brüeder, «d Kantonaalbank isch mer iez s dritt maal ufe mit em zeis!»
«Diim buuch aa häsch aber na z läbe!» De Täitäi iri aamèrkig falt gaar nöd uf guete bode. Si händ enand nie möge. Nu der unggle Morgetaaler grinst, wil er iri fräch rööre maag.
«Me müest halt emal richtig duregriiffe. Ììr sind z lieb mit dène fixer.»
«Quatsch!» säit der unggle Morgetaaler, «de fèèler isch, das er nöd d hindermane phäckled. Das bringt doch nüüt, das er imer e risigers uuffangbecki boued, schtatt das äine gieng go de haane zuetrüle.»
«Epaar verdiened halt am wasser, und daas nöd schlächt», säit d Täitäi.
De Hanes isch für di radikaal löösig: «A d wand schtele müest me s! All zäme! Jawoll!»
Der Ääschme hät sich scho lang abggwöönt über theeme z diskutiere, won er nüüt chan ändere. «Nöimethèèr mues ja di droogesucht choo», mäint er nume, «vilicht müest me deet de gründ naagaa.» Aber s sätzli gaad under.

Eersch am zwäi am morge sind s undere. Mit häisse, schwèère chöpf. Händ hundsmiseraabel pfuuset mit sovil wii und käfi, und i fremde bett. Drum sind s au hüt am morge glii furt, wil s es nümen uusghalte händ im näscht. Und äigetli müested bäidi hässig sii nach nu vier, föif schtund uruigem schlaaff.

1

E schauschpileri liit tood i irem appartemã.
En mèèndig-sälbschtmord? Der Ääschme trifft all,
wo i sèttige fäll daa sind – und na epaar mee ...

Dè mèèndig im juni isch fridlich aaggange. S häd en zimli en müede rapport ggèè am sibni; nüüt isch passiert am sundig und am halbi achti isch er scho wider i siim büro ghocket.
«Äigetli koomisch», tänkt er, won er de ‹Blick› und de ‹Tages-Aazäiger› und d ‹Züri-Ziitig› durebletteret. S inträssant passieri vor alem im ussland, tunkt s en. Und im inlandtäil faled em grad epaar mäldigen uuf, wo s us de mottechischte gholt händ.
«Ä rächt», mäint er und gaad hinder d hängeregischtratuur, wo scho lang überfelegi mäppli hanged, und fangt aa uusmischte. Äis draama um s ander süüberet er vo überflüssige notize und bringt s in en chronoloogischen ablauff; de rescht gheit er uf es biigeli, won er nachane wott verschnätzle. Zwüschetine laad er de suneschtoren abe, das es nöd z häiss wììrt.
Au s telifoon bliibt ruig. «D wält wott hüt nüüt wüsse vo mer», gschpasset er mit sich sälber. Drum lüütet er em Rüttimaa aa, macht mit em ab uf di zwölfi in ‹Riifälderhoof›.
Am zwölf vor elfi schälet s gliich: s píggé. «Mer händ na en uggwööndliche toodesfall a de Zurlindeschtraass 304. Dritte schtock rächts. Chömed Si au?»
Söl er? Söl er nööd? S langwiilig uussortiere mag schon en underbruch vertliide.
«Ich schteck emal de grind ine», säid er. Bis am zwölfi isch er lengschtens wider zrugg. Das isch en sälbschtmord. Amene mèèndig nüüt usserggwööndlichs. «Chum ä gschnäll mit», holt er de Rüttimaa im groosse büro, «äine mues ja de pricht schriibe nachane.»
Sin dedektiiv brumlet öppis, won er nöd verschtaat, sicher aber häisst, er hett gschiiders z tue. Was so wenig schtimt wie bi im.

Vor de Zurlindeschtraass 304 am schtraasserand es polizei-auto und em ‹boss› siin roote ‹Porsche›; s ‹alaarmauto› schtaat zmittst i de schtraass, und epaar ander wäge – tüüri chäre –  verschpeered ebefalls d schtraass; all ooni puessezädel under de schiibewüscher. Epaar lüüt ggwundered vor de tüür, i de tüür hebet s en polizischt uuf, mit gschpräizte bäi, d händ in sèntürong gschteckt, en nöie, wo s nöd känt. Si müend sich uuswiise.
Im dritte schtock obe chömed s nöd wiiter, wil der erchänigsdienscht siin ganze bludi im gang abgschtelt hät. Vo dine ghöört me de tokter Füessli: «Gottogottogottogott! Di oberscht läitig vo de kriminalischtik trampet wider emal i mine schpuuren ume! Die, wo s am beschte sötted wüsse, mached wider emal s tümscht. Haued s doch use! Susch sind er na in en fall verwicklet.» Dänn chund es phöiseli. Und dänn wider de Füessli: «Tschuldiged Si vilmaal, hèr regierigsraat, ich ha Si gaar nöd gsee. Aber gönd Si bitte gliich use.»
D schpuuresicherer lueged sich amüsiert aa. Si käned ire scheff, wo ussert sineren aarbet käs hobi hät. En sälbschtmord das isch sowisoo verloorni ziit; daa wott me nöd z vil sichere, im gägetäil de fall möglichscht glii abschlüüsse.
De ggrichtsmediziiner, de tokter Chèèrn, truckt sich zwüschet de schpuuresicherer dure und schtiigt über de ggruscht. Der Ääschme fangt en grad ab.
De tokter Chèèrn laat sich, wie ggwööndli, nöd uf d escht use: «Schiint e vergiftig z sii. S fläschli schtaat na uf em nachttischli. Barbituraat. Guet zää schtund tood. Zimli jung. Öppe mitti driissgi.»
Er verschpricht em en ggnöiere pricht nach der obdukzioon und gaad ooni gruess, wien er sicher ooni gruess choo isch.
Der Ääschme hät na nie geduld ghaa. Er winkt em Rüttimaa: «Chumm, mer gönd zu de naachberi, da chömed mer na lang nöd ine. Die liich laufft is ja nöd devoo.»
D frau Chambli laat sich de ziit zum uuftue. Uf em schtubetisch schtaad es ggoniagg-glaas, lèèr.
«Entschuldiged Si, aber ich mues namal äine haa.»
Wèr da äne woni.
«Waas? Si käned d Sandra Siifrig nöd? D schauschpileri? Vorgeschter na hät si gschpilt, im Bèrnhard-Theaater. Vor volem huus.

1

Ändi auguscht hät s fasch mee turischte z Züri
als zürcher. Aber galgevögel heb s zimli
gliichvil s ganz jaar dùùr, mäint der Ääschme.

Scho wo der Ääschme a dèm morge schpaat im auguscht zum fäischter uus gglueget hät in Lindehoof übere, tunkt s en, s fèèli öppis. Aber er hett nöd chöne säge waas. Au won er am halbi sibni d Fortuunagass duraablaufft und nachane dur d Siilschtraass und über d Siilbrugg, isch äifach öppis andersch als susch. Eersch won er im büro sitzt und uf de ggasèèrneplatz abelueget, mèrkt er s: d schwalbe sind furt. Si chräised nümen über de cheschteneböim, und si sind au nöd am blaue himel obe. En äinzelni chrèèe flüügt langsam dure. Aber susch isch rue. D schwalbe göissed nüme; de sumer isch verbii, trotz de wèèrmi.
De rapport isch flau a dèm mèèndig. Di ggwööndliche delikt im Hauptbaanhoof; wo wider epaar turischte zvil gält händ la umeschtaa, en schtriit im ‹Neegerdöörffli›, en aagschossne diiler i de Langschtraass.
«D mèèndigmord chömed doch eersch schpööter uus!» säid em en rewierdedektiiv bim usegaa und lached en aa. Si sind wenig gsii dèè morge, vil sind na i de fèrie.
A de ‹naachsitzig› bim ‹boss› isch es so langwiilig wi ggwööndli und s lueget sovil use, wi susch: nüüt. Fasch all hassed die sitzig; aber si isch s lieb chind vom ‹boss›.
Am halbi nüüni cha der Ääschme dän äntli aafange schaffe. I de poscht isch nüüt psundrigs: wèrbig für de bapiirchoorb, rappört und uuftrèèg, e denunziazioon und en schpinerbrief. Er list nu der aafang und vergisst grad wider, was er ggläse hät. Wie imer am mèèndig vertäilt er nachane d poscht sine lüut. Er wäiss au, das das nöd d sach vom scheff isch, und de Tüüm­ler säid em s au vo ziit zu ziit, aber soo häd er en grund zum i all büro inegaa und de lüüt grüezi säge. S gid au d gglägehäit zum mängs formloos erledige. Wie haltet ächt de ‹boss› kontakt mit sine lüüt?
Niemert versuufft i der aarbet i dère letschten auguschtwuche, au wänn de Locher und de Buume i de fèrie sind. Mer cha vor sich hìì schäffele, und mee wüür ä nöd dineligge i dène waarme tääg. Er macht mit de Mariisa und em Rüttimaa uf s mittagässen ab.
Zrugg im büro, isch er grad am überlegge, was er etz chönt mache, won em d Mariisa aalüütet: «Los, die händ da en uggwööndliche toodesfall im MONORPI, chunsch mit?»
Das chund em grad rächt, und er säit zue. Bevor er usegaat, telifoniert er em Pfischter, em nöie zürcher polizeidiräkter, frööget en, öb er etz wel a der uufklèèrig vomene uggwööndliche toodesfall täilnèè, wien er sich s chüürzli emaal gwöischt heb. Öb s en richtige mord seg, wüss er nanig. Aber de hèr regierigsraat mues a dèm mèèndig in kantoonsraat, und soo wììrt wider nüüt druus. Dussen im gang trifft er d Mariisa. Der Ääschme wunderet sich imer wider, das si polizischtin woorden isch. Si würkt fiin und uschiinbaar, und me häd s gfüül, s tèg ere wee, wä mer si z fescht aaluegi. Debii isch si traatig und e chrampferi. Und bim karaate häd er si ugèèrn als partneri.
Si gönd z fuess a d Siilporten übere; mit em auto wèèr me chuum gschnäler, me müest umwääg mache.
«Wäisch scho öppis ggnöiers?» frööget er.
«En toote maa, zirka föifefüfzgi, zwüschet de gschtell ine. Im eerschte schtock. Vilicht en iibrächer, waarschiindli en iibrächer.»

1

En tooten im hèrpschtwald
und en ggmäindspresidänt,
won angscht hät um de rueff vo siim doorff.

D Mariisa sitzt am schtüür und blochet d A 3 duruuf. Wänn s grad kä tane hät, gseet men uf di oberschte hüüser vome doorff abe; wiiter une, wo de see sött sii, isch ales vernäblet. D Mariisa und der Ääschme schwíged näbetenand, losed au nöd uf de funk, won allpott e mäldig durechunt. S isch midwuch, echlii nach den achte, na halbe tunkel. D auto, won i d schtadt faared, händ d schiiwèrffer aa. Seeuufwèrts sind s fasch eläi. Uf de hööchi vo Chilchbèèrg hät si de ‹boss› mit siim roote ‹Porsche› überholt. Sid öppe Taalwiil hanget de ‹Golf› vom tokter Füessli an ene.
«Dè wäiss nöd woodure», komentiert der Ääschme.
«He’e er töörff nöd schnäler faare», widerschpricht em d assischtäntin.
S rägnet, d schiibewüscher schaffed wie verruckt und möged em wasser doch nöd mäischter. Uf em wääg zumene mord prässiert men imer. Werum äigetli? S isch ja nüüt me z rette, hööchschtens epaar schpuure.
«Di nööchscht muesch dän use», säit der Ääschme. D Mariisa nickt; si hät d uusfaarttafle ‹Gäissfeere› ja au gsee. Si schtelt de blinker und hinder ine macht de Füessli s gliich. I de runden abfaart mèrked s, das hinder em Füessli na de mordwage chunt und hinder dèm de ‹Mèrzeedes› vom ggrichtsmediziiner.
Im ‹Tanegghölzli› seg de toot, häd em de Ludi Zolinger am telifoon gsäit, vor ere halb schtund. Mee hät der Ääschme nöd müese wüsse: er känt s; er isch ja uuffggwachsen im Gäissfeeren obe. Soo läitet er etz d Mariisa kundig über schtraassen und wääg unen an es wäldli ane, wo sich amen acherwääg naa ziet. Vor ine schtönd zwäi ander auto uf em wääg und drüü welo lèèned am poort. De wääg isch schmaal, d chareschpuuren und de schtraassegrabe vole wasser. Der Ääschme probiert am wäägrand z lauffe; aber s graas isch gschliferig und er landet mit em lingge halbschue gliich im wasser. Den andere wiiter hine gaat s èèndlich; me ghöört s vatterländisch flueche. D Mariisa hät s uf irer siite besser: si cha sich mit irem schmaale figüürli zwüschet den auto und eme holzhaag durezwänge.
Nach den auto schtaad e chliises grüppli lüüt ume, zmittst drinine de doorffpolizischt Zolinger. Er vertäidiget de taatoort, so guet er chann. E rootwiisses band hanget oben am poort, won er a de büsch uufghänkt hät.
«S gaat mììr ekäinen in wald ine, bevor der Ääschme chunt!» ghöört de lütnand de Zolinger säge. S töönt wie früener, wo sini mueter amigs gsäit hät: «Waart, i hol de böölimaa!»
De Zolinger isch i de schuel nöd de hellscht gsii; aber de leerer Etzeschpèrger häd en mitgschläikt wie ander au. Für en doorffpolizischt langet sini inteligänz voorig ggnueg. Aber en mord häd er na nie ghaa, isch froo gsii, das er hüt am morge hät chönen siim schuelkoleeg Ääschmen aalüüte und frööge, was er söll mache. «Nüüt muesch mache!» häd em de lütnand gsäit, «über­haupt gaar nüüt! Häsch verschtande! Und das mer käine mit de finger lueget! Schpeer ales ab!»
De Ludi hät gfolget. S falt em en schtäi ab em hèèrz, won er der Ääschme gseet: «Äntli bisch daa! Ich cha s fasch nüme zrugghebe!»
Uufggregt schtelt er em d mane voor, wo so gíggerig sind zum en tootne gsee: de ggmäindspresidänt Schtuuder, de pfarer Zimermaa und en junge maa mit name Höön imene trèningsaazùùg. Das seg de dschogger, wo de toot gfunde heb. Der Ääschme känt s flüchtig vo sine sältne psüech im ‹Löie›. De presi und de pfarer händ schììrm. All schlottered. Mee als sächs, sibe graad isch es chuum. Grad dur de dschogger gseet me fasch d chelti gaa. Er hüpft vo äim bäi uf s ander zum sich waarm phalte.
«Gömer go luege!» entschäidet de lütnand. Sälber tschuld, wänn de bezirksaawalt nanig daa isch. Und de gschnäll ‹boss› hät sich alemaa verfaare. Gscheed em rächt!
S wäldli isch relatiiv ebe, aber zum zuen em ufechoo, mues mer es poort duruuf, und pöörter sind halt emal gèèch. Uf nassem graas, wèr wüsst das nööd, findt me schlächt en halt, und eersch na graas amene poort und mit halbschüeli! Aber s hät ämel schtele, wo de hèèrd fürechunt und wo mer tänkt, mer findi en halt mit de schue. Aber dräckig wèèrded die! Der Ääschme hilfft de Mariisa duruuf; aber en absatz bliibt ere gliich phangen im dräck und scho schtaat si mit em schtrumpf imene dräckseeli. S eersch maal ghöört er si flueche.
«Ojojojojoj!» jameret de tick tokter Füessli. Au dèè hät kä fröid a dèm poort. Na weniger sini mannschaft, wo sovil plunder mues zeersch a den auto verbii und dänn de schtotz duruuf schläike.
De schmaal tokter Chèèrn schtägeret grad näbet siim ‹Mèrzeedes› s poort ufe, wie wän er das jede taag miech, laufft em waldrand naa füre und überholt all, bevor s dobe sind. Si hetted em au susch de voortritt gglaa.
De Zolinger und de Höön gönd veruus, em waldrand naa, ussen em gschtrüüch naa, wil me daa nöd durechunt. Am änd vom wäldli, uf eme wäägli mit vile günte, gaat s epaar meeter, dänn schwänkt de dschogger dur e lucke in wald ine. Uf em wäiche, trochne tannnadlebode gaat s föif, sächs meeter wiiter in wald. De räge chunt nöd dur d böim dure, blos hìì und daa en ticke tropfe; d schììrm wèèrded zuegchlappet, d kabutze zrugggschlage. Dänn schtönd s plötzli vor em tootne, vor eme schtändlige toote: verschrockni auge, wiitoffe, d zunge lampet em zum muul use, mit eme gùùrt isch er am hals a d tane punde. D händ häd er am hals, wie wän er wett de gùùrt uufheben am zämezie. D hose sind em halben abegheit; deet fèèlt de gùùrt.
«Ph! De Pflueger!» säit der Ääschme plötzli, «wèr bringt dänn dèè um!»
«Si käned en?» macht de ggmäindspresidänt mistrouisch.
«Tänk vom schtammtisch im ‹Löie›.»
Underdesse macht de ggrichtsmediziiner sini aarbet. Vil isch ja nöd z tue. «Verwüürgt», macht er, halbluut, wie s sini ggwonet isch, «d schpanier wǜred säge garottiert.»
Me lueget en aa, verschtaat s nööd.
«De gùùrt zuezoge, bis er tood gsii isch», mues er ergänze.
De pfarer ghöört me liislig bätte. Er schtöört. All wänd fürschi mache, glii wider a d wèèrmi. Für waas etz na bätte? Öb er em toote töörff d auge zuetue, frööget er.
«Si chönd s ja probiere», de tokter Chèèrn isch mängmaal scho zimli sachlich, «er isch aber schtockschtiiff.» S lachet niemert.
«Leeo, duu bisch draa!» macht der Ääschme zum tokter Füessli, wo sich de tokter Chèèrn abggmäldet hät.
De Füessli git sine manen es zäiche; was überflüssig isch: si mässed und schriibed scho lang und waarted mit de fotiapperäät nu, bis ne de ggrichtsmediziiner us em wääg ggangen isch. Si müend blos na abtrucke.
«Psunderi wüntsch?»
«Fuessabtrück und fingerabtrück, wie ggwööndlich!» süüfzget de lütnand.
«Sueched nachli umenand!» befilt de Füessli, «mag ja sii, das die öppis verloore händ. Zwänzg meeter!»
«Finded er nüüt uf de ruuche rinde am schtamm?» insischtiert de lütnand, «ich wèèr mit eme höörli zfride, oder amene bluetströpfli. S isch au gliich, wän er s blos am bode finded.»

«Diin optimismus eert dich», säit de Füessli.

1

Im ene chliine zimerli,
oben an ere baar im Niderdoorff,
liid e goldigs mäitli, wo nöd hät chöne tusche.

S bild isch em Ääschmen imer wider vor den augen uufgschtige. Das isch lang nachane gsii, grad nach em uurtäilschpruch. D ‹Tagesschau› hät vor em Oberggricht em Eerishaupt und em Schüepp abpasst, wo s di chùùrz schtäge durabchoo sind. Èèrnscht händ s uusgsee. Jede häd en halbe satz töörffe säge, bis en de reporter abgchlämt hät. Di beede halbe sätz sind nöd diräkt ggloge gsii, aber hèrt a de waret verbii. Vom reporter siim komentaar häd ä blos d helfti gschtume, isch aber nöd di uggloge helfti vo den interwjuute hère gsii, sondern en anderi waret, soozsägen e paraleli waret.

 

Aber, wi gsäit, das isch lang nachane gsii. Vor zwäi jaar sind beed zeersch em Ääschme uf de seel umetrampet, dänn uf siim ‹boss› sinere seel, und schliessli uf em ‹boss› siim scheff sinere seel. Und na epaar ander seele sind a d räie choo. Wie s ebe so isch, wänn di äint partei de tood hund wott uusgrabe und en di ander im gägetäil im tüüffschte loch une laa. Der Ääschme erineret sich na guet an säbe friitigaabig.

 

Er isch im büro ghocket, am PC. Siin zwäiten aalauff. Vor eme jaar hät de ‹boss› en ukas uselaa, er well käi äinzegi schriibmaschine me gsee i siim lade; de hinderscht und letscht chöm en PC über. De Rüttimaa hät ja scho lang a äim gschaffet, häd au für der Ääschme – und verschtole für ander – im groosse polizeikompjuuter umegfrööget und überhaupt ales erlediget, was mit dèm udurchsichtige ding zämehanget.
Mit em handbuech hät der Ääschme e wuche lang zaabig nach der aarbet mit siim usichtbaare gägner kämpft: e siite ggläse, uf e taschte truckt, e siite ggläse, uf e taschte truckt, e siite ggläse, - bis er de bättel mit em lengschte fluech, won er jee uselaa hät, anegschmisse hät.
«Ghei dè siech zum fäischter uus!» häd er am andere morgen em Rüttimaa gsäit. Dèm sini gägenargumänt, d Mariisa schaffi au draa, di andere machid ganz gueti fortschritt, und praktisch seg er au, häd er abgschnitte: «Käi diskusioon! wègg demit!»
Die ‹guete fortschritt› vo den andere sind dezue ane gschöönet gsii: de Locher und de Buume händ nämli au mee gfluechet als gschribe. Und wänn s so wenig hetted müese folge wie der Ääschme, hetted s es gliich ggmacht: dè ‹schiissgöppel› nie me aagschtelt.
Vor eme monet isch aber tumerwiis em trucker s bapiir uusggange. De Rüttimaa bringt em d dísggette: «Sori, scheff! muesch es am bildschììrm läse, s bapiir isch allé.»
Er häd em sini ‹wöörkstejschn› wider us em egge füregholt, uufgschtartet, d dísggetten iiggläit, em zäiget, wien er d siite cha ‹role›, en tippfèèler korigiere, de nöi schtand ‹schpäichere›.
«Und wänn d uf daas ‹äikon› ‹klicksch›, dänn ‹printet› s – wä mer bapiir hetted.» Der Ääschme hät de Rüttimaa aagglueget, nöd ganz sicher, öb er en well hööchnèè.
Soo hät de zwäit versuech aagfange. Am andere morge laad er de Rüttimaa choo: «Zäig mer, was i mues wüsse, zum graaduusschriibe! Aber kän handgriff mee!»
Äigetli isch ja dè kompjuuter gaar nöd so schlächt. Im grund ggnaa nöd abwäägig. Wä me s rächt überläit, ganz praktisch. Vergliche mit sineren alte ‹Hèrmes Beibi› ooni tabulaator en rächte fortschritt. Und iez wett er de PC nüme gèè, siin PC – soone gueti sach!
Äntli isch er fèrtig. Er schpäicheret sorgfèltig ab und hofft, er hebi s rächt ggmacht. Mit em zädeli vom Rüttimaa i de hand, das er s ja rächt machi, faart er en abe mit Alt F4 und lueget em zue, bis d mäldig chunt, er chöni de kompjuuter abschtele. Äifach toll! E bitzli schtolz isch er scho. D dísggette läid er em Rüttimaa uf s pult.

1

En anoniime tooten im Züribèèrgwald,
wo niemert vermisst
und wo kän rächte name hät.

De polizischt hebet em Ääschme s root-wiiss band uuf, das er unedure chan. «Das isch en koomische toote, wììrsch gsee», säid er.
Eersch iez, won er en tuuzet, lueget en de lütnand aa; das isch ja der Aarbänz, en koleeg us sine eerschte jaar bi de polizei. Vorhèèr häd er nu d uniform gsee. «Bisch imer na debii?» macht er. Dèè isch doch zimli elter als èèr; müest er nöd scho pangsioniert sii?
«Nüme lang!» Er lächlet verschmitzt. «Mit de ziit ggnüegelet s der halt.»
Mit em Rüttimaa trampet de lütnand de wäich, füecht waldode duruuf uf d gruppe zue, wo bimene schtruuch schtaat. De tokter Chèèrn chnüündled näbet ere blutte liich. Er hät es naastuech uf d bletter und d tanenaadle ggläit zum sini tadelloos püglete graue hose schoone. I de nacht hät s ggrägnet. Zwee uniformpolizischte schtönd umen und früüred, en maa vo de schpuuresicherig schtelt d lampen uuf, en andere skizziert scho und misst mit eme dritte d dischtanze zu de nööchschte böim.
«Taag, Leeo!» grüesst der Ääschme de tokter Füessli, «häsch früe usemüese hüt?»
«Was machsch nöd ales für sonen aarme chäib!» Er tüütet mit em chini uf de wiiss liib am bode.
Uf em tunkle waldbode schiint de körper na wiisser, als er isch. De toot liid uf de rächte siite, aber er liit faltsch daa.
«Soo vertrület liisch nöd ab», säit de Rüttimaa.

Ganz em Ääschme sini mäinig, wo s zwäit maal um de toot und de ggrichtsmediziiner und de schtruuch ume laufft. Öppis tunkt en faltsch a dèm wiisse pùùrscht, aber waas? Er häd en uguets gfüül, und s gfüül, das gèb na lämpe mit dère liich.

1

De grã-scheff gid em Ääschmen
en delikaaten uuftraag, wo beed zimli schiniert.
Epaar unaaggnèèmi psüech bringed nüüt.

«S git züüg, wo me nöd sött müese mache», de grã-scheff säit das sätzli scho zum zwäite maal zum Ääschme.
De polizei-oberscht hät de lütnand am eerschte mèèndig im novämber uf di elfi am morge zu sich pschtelt und em scho am telifoon iigschèèrfft, er söli niemertem nüüt säge, won er anegöng. Das chöni nu e luuschi sach sii, tänkt s em Ääschmen uf em wääg zum oberscht Feisler.
Daas isch es dän au. Er mèrkt s scho dadraa, das de Feisler hinder siim bräite pult hocke bliibt und me nöd wie susch an beschprächigstisch gaat, wo mer soozsägen uf gliicher ebeni vercheert. Näi, der oberscht bruucht hüt en abschtand.
Geschter heb em de Wägme, de Rudhard Wägme vo de COMPUTAG aagglüüte. Er kän en scho sit ix jaar. Und hüt hebed s enand troffe, usswèrts, im kafi ‹Schanett› am Rüüdeplatz.
«Si notiered doch?» macht de grã-scheff.
Bis etz findt der Ääschme nüüt wèrt, das er s müest uufschriibe, und schüttlet de chopf.
«Tumerwiis häd is deet de regierigsraat Pfischter und de kantoonsraat – wie häisst er wider? – gsee», faart de scheff wiiter.
«Wisoo ‹tumerwiis›?»
«Wil er öis doch beed känt.» Em grã-scheff isch es unaaggnèèm. Das notiert der Ääschme. Und waartet uf s loch, wo de hund begraben isch. Schliessli mues de Feisler gliich zum chèèrn vo de sach choo.
«De Wägme – Si käned en, nim i aa – » de grã-scheff lueget der Ääschme chùùrz aa zum siis nicke konschtatiere; aber der Ääschme schüttlet de chopf: «Näi, wèr isch daas?»
«Gäneraaldiräkter vo de COMPUTAG z Glattbrugg usse. Äigetli en underfirma vo der ELECTROSOFT, und die müend si ja käne.» Das töönt liecht verèrgeret.
«Moll, ha glaub doch scho ghöört von em», chunt s etz em Ääschmen in sinn. Wägme? Da mues gliich emal öppis gsi sii.
«De Rudhard Wägme isch, wi gsäit, gäneraaldiräkter vo de computag. Und er mäint, mer wel en umbringe.» Äntli isch es dusse.
«Aha», iritiert der Ääschme de Feisler. «Git s konkreeti hìì­wiis?»
«Das isch e schwiregi fraag. Er häd en fax überchoo mit eme tootechopf druff.» Er gid em es blatt über s pult: ussert em tootechopf isch susch nüüt druff. Kän tägscht, käi drooig, kän absänder.
«Er häd de gliich tootechopf uf siim kompjuuter ghaa, won er siin elektroonische briefchaschten aagglueget hät.»
«Wänn?»
«Geschter.»
«Am sundig?»
«Tänk scho.»
«Häd er en uustruckt.»
«Näi. S isch ja s gliich bild gsii. Au ooni tägscht und vor alem wider ooni absänder.»
«Und werum mäint er, das seg e morddrooig? Mììr händ jedi wuche sèttigs uf em bildschììrm oder i de poscht: ‹Öi bule knaled mer all ab!› oder ‹Moorn bisch en toote maa!› oder ‹Dis graab isch paraad!› Das lösched mer und gönd a d aarbet.»
«De Rudhard – de Rudhard Wägme – isch natüürli vil exponierter. Er vertritt e wältfirma. Er isch de brãscheliider i de Schwiiz. Er häd es geböi vole lüüt.»
«Und woo isch de haagge?»
«Das chan Ene nöd säge, wil i s nöd wäiss. Er häd angscht, hèr Ääschme, das han i gschpüürt. S mues èèrnscht sii. Ich wott nöd s wort paanik i s muul nèè, aber s isch öppis draa. Glaubed Si mer s.»
«Èèr hät kän verdaacht?»
«Moll. Aber er häd en mer nöd gsäit – nöd wele säge. Er ver­langt nu, das mer en schützid.»
«Für daas git s sicherhäitsfirmene. Er söll sich en bodigaard zuetue. Er vermag s ja sicher.»
«Das han em au ggraate. En liibwächter nützi nüüt, mäint er. Er insischtiert uf polizeischutz.»
«Dè chömer em gaar nöd gèè. Abgsee devoo: wän i nöd wäiss, wohèèr de find chunt, i weli richtig söl i mini kanonen uufschtele?»
«Rundume», probiert de grã-scheff z gschpasse; er lächlet nöd emal dezue.
«Und was wänd Si vo mììr? konkreet?»
«Gönd Si de sach emal naa. Ganz diskreet. Glaubed Si mer, s isch öppis draa. Und passed Si uuf, das es under em teckel bliibt.»
«Guet. Ich mach s. Ugèèrn.» De grã-scheff nickt: «Si müend nöd mäine, die sach segi mir aaggnèèm. Ich känn de Rudhard Wägme sit vile jaar. Drum isch er diräkt zu mììr choo. Was häisst käne? Nöd nööcher. Wie me sich so känt vo ofizielen aalääss. Und mer händ zur gliiche ziit gschtudiert, aber das isch scho lang hèèr.» Er säit nöd, si hebed mitenand gschtudiert, falt em lütnand uuf.

1

Der Ääschme list de Täitäi voor
us ere predig vom Sawonaroola – da schälet s:
en alte schuelkoleeg schtaat dusse.

«S volch süüfzget under de schtüüre. Wänn sonen chliine bürger chunt und schtundig wett, brüeled en d hèren und oberen aa: ‹Nüüt isch! Zall!› Debii zaled di riichschten am wenigschte. Wän en chliiverdiener jameret, faared s en aa: ‹Jede mues zale! mììr au!› Wän e ledigs mäitli mit eme chind chunt cho briegge, häisst s: ‹Hau ab!› Wil bi dère ja sowisoo nüüt z holen isch. Defüür schpändiert d regierig em volch broot und schpììl, das es nöd mèrkt, wie s uus­ggnaa wììrt und das es jaa nie uf d idee chunt, s wett mitregiere. Di mächtige leered nie nüüt us irne fèèler, wil s hoochmuetsgüggel sind und mäined, si wüssid ales – und daas eerschna besser. Si lönd iri mènètscher frei schalten und walte, – und lönd sich vo dènen um de finger wickle. S ggwööndlich volch isch ine schnùùrz, und di meebessere chönd mache, was s wänd. Si erwaarted vo de bürger blos, das s muul hebed, das s ne wilig folged und das s braav schtüüre zaled.»
«Wohèèr häsch daas wider?» frööget d Täitäi, won am bode liit, uf em buuch, en krimi vom Simnõ 1 list und wider grausam schlootet; nöierdings sind s nüme d Maarlboro, s sind di tüne lange bruune Dümõ, won ere der Ääschme töörff füür gèè – au nöierdings.
Der Ääschme lueget mit müe linggs übere zu siim schatz – mit müe, wil er über d nacht e halscheeri iigfange hät. Oder ischias, oder susch öppis chäibs. Uf jede fall tuet s em wee, wän er siin chopf wott linggs übere trüle. «Daas hät de Sawonaroola de floräntiiner prediget um 1500», säid er.
«Drum wèèred s en au verbränt haa», macht d Täitäi unen­ufe, «das töönt ja fasch wie hüt. Hei: aber mènètscher hät s doo nanig ggèè!»
«Ich ha s scho chli uf hüt aapasst, aber nöd fescht. Grosso modo schtimt s aber, oder?»
«Dììr gfalt die schtell blos so guet, wil d au mäinsch, müesisch zvil schtüüre zale.»
«Muen i au», prodäschtiert der Ääschme.
I sinere loonklass isch er ja nöd schlächt draa, tänkt d Täitäi, schwígt aber. Sii inträssiert ires gält nööd. Wän ire vermögesverwalter chunt, underschriibt si amigs sini abrächnig und d schtüürerchlèèrig ooni naazluege und wott sich di äinzelne pöschten nie la erchlèère. «Si mached das scho rächt», winkt si amig ab.
«Si müend doch wüsse, wivil gält Si händ!»

De Täitäi gseet men aa, was si dänn tänkt: er seg halt en buechhalter. Säge tuet si nu: «Ich wäiss ja, das es ggnueg hät, das langet mer.» Und lachet hinder em buechhalter hèèr, won au iri kopii wider mues iiphacke und de chopf schüttlet.
_____________________________

1

En unaaggnèème psuech isch bim Ääschme.
Wider wile mues er en fall übernèè.
Was chasch mache, wänn de grã-scheff1 befilt?

«En maa wien en alptraum», tänkt der Ääschme, «was dèm nöd in grind inepasst, gaad au nöd drinine! Il est bloqué, wüür siin gämferkoleeg säge.»
«Tüend Si etz äntli iri pflicht!» de hèr Isering chlopfet mit em chnödli vom mittelfinger uf em Ääschme sis alt äichepult, «susch wänd ich mììch an en anderi schtell.» Der Isegrind redt langsam, wie äine wo ggwöönt isch, das er jedere silben en äiges ggwicht git.
Sèttig fäll chömed imer am friitig ine. Das isch koomisch. Am mèèndig sind s d wuchenändmörd und am friitig telifoniered all, wo na iri agända wänd lèère, oder wenigschtens ire chropf. Und dänn git s na sèttig, die chömed grad verbii. Wie dèè da.
«Das raat ich Ine ja scho di ganz ziit. Si müend e vermisstenaazäig uufgèè. Ich mäld Si sogaar aa bi miim koleeg Fischer.» De lütnand langet a s telifoon und wott scho de chnopf trucke vo de tiräktverbindig.
«Schtopp!» rüefft de hèr Isering und gumpet uuf, «Si bequèèmed sich etz äntli zum mini aachlaag gägen ubekant aanèè oder – ich gang zu Irem scheff.»
S alter vom hèr Isering cha me nöd schetze; sächzgi wììrt er scho sii. Viereggig chund er em Ääschme voor, viereggig mit hèrte kante, en chlotz, en chnöli, näi, en brosi, en brosi mit eme mutschgrind. Wil er so bräit isch, würkt er chliiner, als er isch. Sini lippe hanged uzfriden abe, nöd eersch sit er wisewii sitzt; d falte näbetzue sind tüüff iiggrabe. Öppis schtimt nöd mit em Isegrind. De lütnand tunkt s, di vermisst tochter seg en voorwand für öppis anders. Au d naadleschträiffe vo siim aazùùg passed nöd zuen em; d händ sind aarbäiterhänd oder puurehänd, händ wo s wèrche ggwöönt sind. D muskle vo den oberèèrm büüled d èèrmel ganz wenig uus; d muskle sind sicher käi musklen us eme fitnesszänter. Isch er en chliiundernämer? en schriiner? en schpängler? en boumäischter? Gwüss äine vo der alte sorte, wo lieber schaffet als rächnige schriibt. Tänk au de schräcke vo sinen underhünd und sine sekretèèrine. Der Ääschme wett nöd schaffe biin em.
«Ich cha Si mit em hèr tokter Tüümler verbinde, wänn Si wänd. Aber er mues Ine s gliich säge: Vermissti faled i d kompetänz vo de ‹Faandig›. Also. Begriiffed Si s doch äntli!» Das isch zum haaröölsäiche!
«Sicher nööd, komissaar – oder was Si sind. Ich schtiige diräkt em Rolf uf d buude. Adie!» De Rolf isch de regierigsraat, de Rolf Pfischter, em Ääschme siin aleroberscht scheff.
Der Ääschme verschrickt, wo der ander d tüür zueschletzt, au wän er s erwaartet hät.

Wie lang gaat s ächt, bis de regierigsraat Pfischter em grã-scheff aalüütet, de grã-scheff em Tüümler und de Tüümler imm und säit: «Lütnand, chömed Si uf de schtell zu mììr übere!» Und wän er dänn – nöd vor ere viertelschtund – i s büro vom ‹boss› chunt, sitzt deet de hèr Isegrind, lueget en grimig und zfriden aa, und de scheff laad e truckfèrtegi reed use, jede satz mit emen uusrueffzäiche, nach jedem abschnitt en befeel, am schluss d uufforderig, er söl echli fürschimache i dèren aagglägehäit. Und d ermaanig, d polizei schtöch im dienscht vo der allgemäinhäit – won er nüme zueloset, nu na s änd vom sèrmoon abwaartet und sich dänn verabschidet, so chalt, wie frisch us em tüüffchüelfach.
_____________________________

1

En vertäidiger chan en prozäss umtrüle,
won uf eme ‹guete› wääg gsii isch.
Der Ääschme wäiss nöd, wie das passiert isch.

S isch imer verreckter choo. Debii hät der Ääschmen e guets gfüül ghaa, di ganz ziit, won er am fall ‹Vögeli› draa gsii isch.
Natüürli häd er ggwüsst, das de fall ‹Vögeli› de faltsch name hät. Natüürli häd er imer Güürps tänkt und nie Vögeli. Natüürli häd er s di ganz ziit uf de hindermaa und d hindermanen abgsee ghaa. Und iez daas!
Driissg jaar polizeidienscht, driissg jaar aaschtändegi verbrächer und grawattierti schlufi – da mèrkt men äifach glii, wie de fall ändet. Öb mit ere veruurtäilig oder mit eme freischpruch. Nöd imer mit de ggrächtikäit. Aber dasmaal isch es totaal chrumm ggloffe!
Bim fall ‹Vögeli› isch ales ‹guet› gange. D undersuechig, d zämenaarbet mit em schtaatsaawalt, sogaar d verhöör mit em Vögeli sälber.
Au wänn de lütnand blos mues d underlaage lifere – und er häd imer gueti underlaage ggliferet –, so isch en verloorne prozäss imer au für inn en verloorne prozäss. Verloore, wil en übeltèèter devoochoo isch. Jurischtisch vilicht sogaar mit rächt; aber wä mer nach de ggrächtikäit gguurtäilt hett, so hett er hindere ghöört.

Hett er drum söle verruckt sii mit de wält und mit siich? Äigetli schoo. Uf der andere siite isch ja nöd èèr tschuld am frei­schpruch. Èèr hät sini aarbet guet ggmacht. Em Güürps häd er zwaar nüüt chönen aahänke, aber em Vögeli, wo de Chollbruner verschosse hät, dèm häd er d taat naaggwise, das isch sinere mäinig naa suneklaar.
Imm scho, em schtaatsaawalt zur hauptsach au, de zwee schtaarvertäidiger gaar nöd. Und s ggricht hät de Vögeli la lauffe.
Das isch esoo choo: De tokter Wèètli chund amene morge früe i sis büro und deet liit de Hansjürg Chollbruner – verschosse. De Chollbruner schaffet vil i d nacht ine, i siim büro, nöd i dèm vom Wèètli. Werum liid er dänn näbet em Wèètli siim pult? De Wèètli verschtaat das nööd, und der Ääschmen au nöd. De Wèètli cha nüüt säge dezue, was de lütnand eener tunkt, er well nüüt säge. Find heb de Chollbruner ekäi, sovil er wüss, mäint de Wèètli. Und de lütnand glaubt au das nöd. Schliessli känt er de Wèètli us eme früendrige fall.1 Scho säb maal häd dèè mee ggwüsst, als gsäit.
Mee als äimaal isch der Ääschme a de Badenerschtraass gsii, bi de TURIMOBILIEN AG, zum em seriööse hèr Wèètli fraage schtele. De rächtsaawalt und tröihänder Wèètli gseed uus, wie wä mer em ooni z tänke sini milioone chönt aavertroue: de schwaarz naadleschträiffenaazuug, di langwiilig grawatte, di schnuergraad schäitlen i de wiisse haar, di uufmèrksame blauen auge – sonen maa cha doch niemert pschiisse! Aber em Ääschme siin koleeg Pünter vo de ‹drooge› häd en uf mee als äim organigramm, mit eme fraagezäiche hinder em name, und siin andere koleeg Burkert känt en als gältwäscher, mit eme fraagezäiche hinder em name. De komissaar Gäiser vo de bundespolizei hät sini imformazioone gèèrn aaggnaa und sälber wenig usegglaa. All drei händ iri akte naagfüert, aber vilmaal chunt voor: «em ghööresäge naa», «er söll scho ...», «aagäblich häd er ...»
_____________________________

1

En èèrnschti underhaltig mit em grã-scheff,
psüech uf de Leonhardshalde und a de Baanhoofschtraass. Und was d Täitäi mäint dezue.

«Zrugg zu de polizei?» macht der Ääschme, «nach mineren uneerehafte suschpändierig?» Er schüttlet de chopf. «Wie schteled ììr öi das voor?»
De grã-scheff, de polizeioberscht Feisler, suecht nach de richtige wörter – èèr, wo nach em Ääschme sineren erfaarig nöd emal bim reden en komafèèler macht. «Lueged Si, hèr Ääschme, de fall Gessner isch z häikel, als das mer en töörfft na lenger la aaschtaa. Ich glaub, da hilfft blos na prueffserfaarig, s gschpüüri, Ires gschpüüri. Mit de wüsseschaft chömed mer nöd wiiter.»
«Ììch mit mine polizeinotoorische pfaalbouermetoode?»
«Mììr isch gliich, mit welne metoode Si schaffed. Wänn Si mir blos ergäbnis bringed. Sii sind der äinzig, won em daas zuetrou.»
Die reakzioon uf d ‹pfaalbouermetoode› hät der Ääschme chönen erwaarte.
De polizeioberscht mäint, der eemaalig lütnand hebi sich echli bewegt. Sid em zwäi sitzed s a dèm mèèndignamittaag mitenand am tisch; iez isch halbi drüü. De Feisler hät scho zwäimaal verschtolen uf d uur gglueget. Sicher häd er na en andere thèrmiin.
«Ich verzell Ne d voorgschicht.» De grã-scheff hät sich entschlosse; äigetli chönt er wüsse, das me vor em Ääschme nüüt töörff verschtecke, wä men es ergäbnis wott haa. «De Tüümler hät de fall sälber a d hand ggnaa; nach ere wuchen isch na nüüt daagsii. Da häd is de regierigsraat Pfischter zitiert und zimli harsch verlangt, er well de fall gglööst haa. Sini koleege seged iritiert, das das solang göng, und so wiiter. Er insischtieri uf zwüschepricht, und uf pricht mit subschtanz dine, und möglichscht bald de letscht pricht. De Tüümler hät druuf e komissioon zämegschtelt. Si wüssed sälber, hèr Ääschme, das mer scho de ganz sumer i de ziitige sind.»
D ziitigen im sumer! Der Ääschme hät s scho gsee. D ziitige händ de ganz sumer dùùr käi rue gèè. I de schtadt, i de Schwiiz, uf de ganze wält isch nüüt passiert, wo s theema i di hindere pünt verschobe hett. Ändi juni isch en tokter Gessner gschtoorbe, en wììrtschaftsfüerer; d naachrüeff loobed en i de ziitige vo linggs bis rächts. I de ‹Sundig-Ziitig› am nööchschte wuchenänd schtaat s ggrücht, er seg ermordet woorde.
_____________________________

1

Em Ääschme schtaad e jungi frau in wääg. s gschprööch mit de frau tr. Caliander. rinerigen an en alte fall tauched uuf.

«Hèr Ääschme, Si müemer hälffe!» Di jung frau schtaad em Ääschmen in wääg ine.
Er wott wiitergaa, aber si verschtelt em wider de wääg: «Si müe-mer hälffe!» Iri auge sind wiit offe, aber nöd vo drooge, angscht lueget en aa. «Hälffed Si mer doch, hèr Ääschme!»
Si träit schwaarzi tschiins, si isch rächt aaggläit, si isch jung, vilicht föifezwänzgi. Hööchschtens. Der Ääschmen hät sich grad überläit, was er hüt wott mache, wien imer uf em wääg i s Kripo-huus übere. S isch juni, also wenig aarbet. Si mues em abpasst haa, a de huustüür.
«Was isch?!» Si schtöört. D aarbet fangt eersch am sibni richtig aa, nöd scho uf de Fortuunagass. Sit d kantoonsverwaltig e ‹säit› (site) im internet hät, won all ggaaderlüüt mit bild und name schtönd, häd er öppe s gfüül, me gaff en aa uf de schtraass. Er hät di ganz akzioon, wo d scheffin als nöischti errungeschaft ver-chaufft hät a der abtäiligssitzig, abtaa als «quatsch», da chön er grad so guet mit eme nametäfeli umelauffe. En giftige blick häd er ii-gfange. Duregfüert wììrt s natüürli gliich, entschiden uf hööchsch-ter ebeni. «Bürgernööchi» häisst s gägewèrtig schlaagwort, fasch zauberwort.
«Ales wììrt besser!» hät der Üelinger zöislet. Warschiindli hät de kantoon en nöie PR-häini aagschtelt. Oder de regierigsraat glaubt, ‹me mües wider emal öppis tue›, öppis gschiinigs natüürli. Also git s totaal nöii internetsiite, gschtaltet vo uusggwisne fachlüüt – und für tüürs gält. D regierig macht e prässekomferänz, d ziitigen und s fèèrnsee prichted, de hèr regierigspresidänt töörff zwee sätz sägen im en interwjuu. D aarbet wììrt ggrüemt in himel ufe – und iez, es vierteljaar schpööter, sind d daate scho nüme naagfüert. Uusträttni mitaarbäiter lached na uf de ‹säit›, nöii fèèled. Ales schtaat dinen
_____________________________

1

E zèèchi underhaltig,
en psuech a de Föörschterschtraass
und an epaar ggringeren oort.

Daas häd er doch scho maal ghaa! Zum Tüümler doozmaal häd er müese, und bi dèm isch der Isegrind ghocket.[1] Und en schiissfall isch woorde druus. Und iez wider! S ‹chrischchindli› häd en zu iren übere la voortraabe. Und wider hocket so äine daa, bolzegraad, wiisses hämp, koräkt pundni grawatte, poschettli, maassaazùùg, goldegi manschettechnöpf, di schwaarze haar hinderegschtrèèlet (und vilicht gfèrbt), usimpaateschi lippe, unaaggnèèmi auge, ticki augschbraue, und d huut solaarium-bruun. Glattrasiert, grad de huut naa. D schue gseed er nööd, aber d schuebändel händ sicher phèrfäkti schlick, all gliich lang, und dur d söleli dure gschpüürt er s chliinscht chiselschtäindli.

D frau tokter Caliander schtelt s enand voor und chunt grad zur sach: «Em hèr tokter Haueschild sini tochter isch verschwunde, entfüert, wie s uusgseet. Er bittet öis um hilff.»

«Si sind scho bi de ‹Faandig› gsii, bim Patrick Fischer? Daas falt zeersch emaal i siis gebiet.»

«mììr mached daas!» faart d scheffin zwüschetine, vor de Haue-schild öppis cha säge.

Der Ääschme schwigt, wil er d scheffin nöd scho wider wott prowoziere und zuckt blos mit den achsle. Was si natüürli gseet. Sicher gseet si au, das er i siim hämp nöd grad ggomilfoo daasitzt, eerschna mit den oberschte zwee chnöpf offe. Sii gschpüürt d hitz in irem schagettchläid alemaa so wenig wie de Haueschild i sinere maasskluft. Der Ääschme gschpüürt en tropfe siin rugge duraab­lauffe. Aber er isch braav hüt und schtelt sini fraage: «Wie häisst Iri tochter?»

«Dimiitria. Haueschild.»

«Wie alt isch si?»

«Achzäni.»

«Was macht si?»

«Si schtudiert. Kunschtgschicht. – Und fotografii.» D fotografii chunt nach ere phause, wie wänn s em vatter nöd rächt wèèr.

«Wänn händ Se si s letsch maal gsee?»

«Vorgeschter, bim zmoorge.»

«Wänn ggnau?»

«Muesch entschuldige, Harald», säit d scheffin zum Haueschild, und – im en andere toon – zum Ääschme, «gaat das nöd andersch, hèr Ääschme?»

«Ich glaub, de hèr Haueschild wott sini tochter wider finde, wän ich das richtig verschtande ha?»

De Haueschild nickt epaar maal chùùrz hinderenand: «Jaja, isch scho guet.»

So faart der Ääschme wiiter: «Wänn ggnau am zmoorge?»

«Wie imer, um di halbi achti.»

«Werum tänked Si, das es en entfüerig isch? Si chönt ja au bin ere fründin übernachte oder bim fründ. Händ Si scho ume­gfrö˜ö˜get?»

«Hèr Ääschme!» maanet d scheffin wider.

«Ich wäiss, ich wäiss, frau tokter, d familie Haueschild isch en aaschtändegi familie, aber wüsse muen i s gliich. – Hät si usswèrts übernachtet?»

De Haueschild schüttlet de chopf.

«Vorgeschter isch midwuch gsii. Waas hät si ggmacht nach em zmoorge?»

«Si isch a d Kunschtggwèrbschuel, das häisst a d Schuel für Gschtaltig. – Hät si ämel gsäit.»

Der Ääschme schtutzt: «S semeschter isch doch dure, und s nöi hät nanig aagfange, oder?»

«Si mues e seminaaraarbet mache und deet hät si d iirichtige.»

«Und zmittaag?»

_____________________________

1

Der Ääschme trifft di elegant Schanin Wèètli. D Mariisa mues en «lungeschuss» übernèè. En koleeg vom Ääschmen isch verschwunde.

«Los, Häiri, ich ha da e schpineri am traat», säit d Reena Albrächt vo de telifoonzäntraale, «die wott um s verroden en scheff schpräche. Em ‹chrischchindli› cha si ja nöd ggèè, die bälet mi aa. Chasch ere nöd ablose?»
«Gisch mer si halt emaal», macht der Ääschme und truckt uf de chnopf.
«Sind Sii zueschtändig?» ghöört er, na vor er siin name cha säge, «das isch e häikli sach.» Si säit s haschtig; si flüschteret.
«Reded Si», säid er und lueget uf s displei; d numere ghöört an ere Schanin Wèètli bi de Sekjuureti-Inschuurens. De name vo de versicherig säid em nüüt; de familiename vo de telifoniereri schoo.
«Chönted Si nöd zu mììr choo?» säit d frau Wèètli, «ich cha nöd zu de polizei, ich wììr überwacht.»
«Vo wèm?»
«Das wäiss i nööd. Nöd ggnau. S müend lüüt us de Süüdsee sii. Si händ öisers huus psetzt. Äine von ene laufft imer hinder mer hèèr, wän i gang go schaffe. Und waartet, bis i wider häigang. Wisewii vo de versicherig, im kafi. Am Bläicherwääg.» Si schnüfelet. «Ich halt das nümen uus. Ich wäiss nöd, was die wänd. Si hocked de ganz taag ume, und schwätzed uufggregt. In öisere wonig. Und si händ waffe. Ggweer und handgranaate. Chönd Si würkli nöd verbiichoo?» Er ghöört, wie si schnuufet.
Isch es äis vo dène schpinertelifoon, wo vo ziit zu ziit chömed? Won imer z zwäite z dritte chömed, nie käis eläi. Won er sich amel überläit, öb föön, biisen oder vollmoond seg? Was isch hüt? En sunige ziischtig-moorgen im juni. D frau Wèètli töönt verzwiiflet, aber nöd verruckt. Er chömi, säit der Ääschme.
«Chömed Si an hauptiigang, dèè isch a de Beethoovenschtraass, ich hol Si deet aab. Aber chömed Si i d halen ine.»
Sini zuesaag hät si beruiget. Si macht plötzli en überläiten iidruck.
De lütnand mäldet sich ab im groosse büro, und e halbschtund schpööter gaad er a de Beethoovenschtraass in en vilfäischtrige block ine, wo d frau Wèètli scho uf en waartet, hinen a de wand vo der iigangshale.
«Mer händ telifoniert mitenand», säit der Ääschme und schtelt sich voor. Was wììrt si sii, föifezwänzgi? driissgi? Mit irem schwaarze dööpièss, em diskreet farbige halstuech wììrt si iri ggarièèren aagfange haa. Also eener driissgi. Und imer na dihäi? Mit irem bätsch [badge] macht si d tüür uuf.
Si würkt extreem sicher. Im schprächzimer isch dän au s eerscht, wo si säit: «Si müend entschuldige, hèr Ääschme, das i d nèrve verloore ha, vorig. Aber s isch èèrnscht, Si müend mer s glaube.» Si schnuufet uus, di ganz lunge.
«Verzeled Si mer, was passiert isch.»
«Am letschte samschtig, bin i am achti go poschte, wie jede samschtig, han ales iiggruumet, han aagfange mini wonig echli suuber mache – da ghöör i um di nüüni en lèèrmen überobe, irgendwie koomisch. Ich gang ufe go luege, was passiert isch, da gseen i vier tunkli mane, won um mini elteren umeschtönd. Äine gseet mi, ränt uf mi zue, vor i wider chan umcheere und phackt mi am aarm. S hät mer grad s tänken uusgschalte. Wèr erwaartet so öppis? Dihäi!? Ich bi blos daagschtande, ha nöd emaal gschtuunet. ‹Wèèrsch doch dune plibe!› ghöör i mini mueter säge, wien en voorwurff. ‹Wèr sind Si?› frööget mi äine, und ich säg em s.»
«Uf tüütsch?» fasst de lütnand naa.
«Er mues scho lenger daa läbe, er redt wi mììr. Das isch dèè, wo mer imer naalaufft, bis vor d tüür. Wiiter chund er nöd, de maa am empfang lies en nöd dure, und ooni bätsch gaat sowisoo nüüt. Er waartet im kafi änen am Bläicherwääg. Und er laufft schtändig zää schritt hinder mer hèèr bis häi. Tram, buss, umwääg – er macht ales mit. Er hät mer jede kontakt verbotte. Und uf d ggweer zäiget, wo s bii sich händ.»
«Wie häisst er?»
«Das wäiss i nöd. Si händ sich nöd voorgschtelt. D schpraach verschtaat me nööd, ich wäiss nöd, weli wörter d näme sind.»
«Wohèèr chömed s?»
«Soo, wie s uusgseend, vo de Filipiine, si chönted au us de Süüdsee sii, jedefalls vo nöimet deetune.»
«Was wänd s vo Ine? Git s forderige?»
«Näi. Nüüt. D mueter mues go poschte, mues choche für all, töörff mit niemertem rede, de vatter schaffet sowisoo dihäi, und äine hocket imer hinder em und lueget em zue, was er schriibt uf em kompjuuter. Mer müend all im gliiche ruum schlaaffen und schtändig häd äine wach, bin öis, im schlaaffzimer, s liecht mues bräne, di ganz nacht. Si löösed sich ab. Si sind schtraff organisiert.»
«Welen isch de scheff?»

_____________________________

1

Won er a dèm dunschtigaabig zum Kripohuus usegaat, schlaad en d hitz fasch zrugg. Das sind sicher zää graad differänz. Dine zwänzg graad, uf de schtraass driissg oder mee. Nüüt zum häilauffen i de hitz. «Me laufft doch nöd, wä me cha faare!» Hüt hät d Täi-täi psunders rächt mit irem schpruch. Im schatte vo de Gga-sèèr-ne gaad er a d tramhaltschtell füre, nint de drüüer bis is Zäntraal übere, und nachane de füfzäner, won en bim Raathuus absetzt. Im tram ziet s aaggnèèm – au wänn s äigetli blos di waarm luft vo dussen isch.

De halb namittaag häd er mit em ‹Wings› z tue ghaa, das er ooni z tänke daa ane gfaaren isch und iez under d Tilene sitzt, a d chüeli. Bim umeluege konschtatiert er, das er der äinzig mit graue haar isch: d gescht sind jung. Und s phèrsonaal isch jung. Kä schpuur vo chälner und sèrwiertöchtere: all händ tschiins aa. De tschoope häd er über d lèène vo siim schtuel ghänkt; s ziet ganz liecht daa, drei jungi frööged, öb s töörffid anesitze. Natüürli töörffed s.

D Änn, de Flipp und de Petaar widerschpräched bald emaal em Ääschme – wie sind s überhaupt druufchoo? – das men all, won i de Schwiiz geboore sind oder daa i d schuel, mües iibürgere, und zwaar all, nöd blos di junge.

Also, en brief für s bürgerrächt mögi s dänn scho na vertlide, findt de Petaar, èèr heb das au ggmacht. Äifach jedem s bürgerrächt naarüere findt er denäbet. De Flipp, won äigetli Filipp häisst, isch vo Schaffuuse, schwiizer sit uurziite. D Änn wott italièèneri bliibe, scho wäg em öiroopapass.

«Dèè chasch tänk phalte, au wänn d schwiizeri wììrsch», säit de Flipp.

«Ich wott gliich nöd», mäint si.

«Debii cha diin grosvatter ja besser tüütsch als italièènisch.»

«Ich bin und bliib italièèneri. Non voglio diventare svizzera. Sono italiana e difenderò la mia italianità. Capisci, Filipetto?»

S gaat hììn und hèèr, mit mängs anderem theema. D sune gaad under, s wììrt tunkel, der Ääschme zalt e rundi, und namaal äini, bis es schliessli elfi isch und em lütnand siis händi lüütet.

De Simoon isch draa; de Simoon hät piggett. Si hebed en mord z Baden une.

«Gaad is nüüt aa», reagiert der Ääschme, «das isch den aargauer iri sach.»

«S isch aber en obergschtopfte vom Züribèèrg.»

Au daas macht em Ääschme na kän iidruck. Eersch, wo de Simoon säit: «Diin fründ Turi Wanger wott aber, das du chunsch. D ermittlig füeri sowisoo uf Züri.»

«Dänn chunsch mi halt cho hole. Ich hock im ‹Wings› äne, i aaggnèèmer gsellschaft.» S isch em z häiss, zum au nu epaar schritt mache. S gfalt em würkli daa.

Zää minuute schpööter huupet en schträiffewage vor em zumfthuus zur Saaffere. «Tuet mer läid, ich mues go wèrche», er läit zwee honegger uf de tisch und verabschidet sich: «Hebed s na luschtig!»

«Für en bule bisch diräkt na zum uushalte», rüefft em de Flipp naa.

_____________________________

1

D Wisu Schock isch im en eemaaligen äifamiliehuus a de Mittelschtraass usse, im Seefäld. D firmetaflen isch en schock und verchündt zwüschet de fäischter im eerschten und im zwäite schtock der aaschpruch, di bescht, grööscht, äimaaligscht, usserggwööndlichscht, wèrbigscht wèrbeagentuur z sii.

«Wie häisst de superlatiiv vo Wisu Schock?» schpottet der Ääschme.

«Chumm!» D Mariisa ziet de lütnand dur d jugedschtììltüür i s huus ine. Der empfangsruum fült s halb partèèr uus. Linggs gaad e schtägen ufe, schööni, wiissi riitschuelrössli diened als ggländer, vor inen es pult mit drüü telifoon druff und zwee bildschììrm. Uf em pult biige vo bapiir und plastiggmäppli. Näbet em pult en risige kopierer mit vile taschte.

D Saara chunt grad vo hinder em pult füre und verchüsst sich mit de Mariisa. D Mariisa schtelt s enand voor: «D Saara Maarti, de Häiri Ääschme.»

«Verzeled Si!» forderet si der Ääschmen uuf, schtändlige.

D Saara laat sich nöd iritiere, gaat ne veruus, zum äinte beschprächigsegge und zäiget uf d läderschtüel mit de chroomschtütze. Uf plakaatschteler hanged alemaa di nöischte wèrch vo de superagentuur. De ganze hindere wand naa hät s gschtell mit proschpäkt dine. Au daas tänk wèrch vo der agentuur. Uf de wand rächts vom iigang hanged chöpf mit näme drunder, ganz grooss dèè, wo ‹Zã-Pol› drunder schtaat. Um in ume, wie d schtraalen um d sune, sind sächs ander chöpf drapiert, au de Saara iren. D näme sind chliiner gschribe, z chlii, als das es der Ääschme chönt läse.

«Das isch soo, d Prosi schaffet sit eme halbe jaar bin öis, deete, bi mììr», säit d Saara und tüütet uf s ander pult, «ich zäig ere, was es so git. Si macht sich guet, si isch zueverlèèssig, ich mues eren e sach blos äimaal erchlèère, und si hät s phackt. Si schaffet ggnau. Si wäiss, was en thèrmiin isch. Was i wott säge, hèr Ääschme, d Prosi isch na nie zschpaatchoo. Si mäldet sich ab, wänn si nöd chunt, si säit s vorhèèr, wänn si schpö˜ö˜ter chunt. Drum: wän iez d Prosi unabggmäldet fèèlt und wänn si ires händi nöd abnint, dän isch öppis passiert.»

D Saara seg driissgi oder knapp drüber, schetzt de lütnand, si häd e schööns gsicht, blondi haar und graui auge – sachlechi graui auge.

Der Ääschme schtelt di üepliche fraage, wänn se si s letsch maal gsee heb, öb si chumer ghaa heb, öb si schtriit ghaa heb mit öppertem, öb si privaati probleem heb. Wil si ja de ganz taag näbet ere sitzi, wèèrdi si sicher s äint und s ander mitüberchoo.

Was d Saara säid uf d fraage und d Mariisa braav notiert, bringt nüüt uuffeligs an taag. D Prosi seg jung und hüpsch und inteligänt, schaffi gèèrn und guet, und sii – d Saara – chöni nüüt negatiivs sägen über si. Si heb sälte sonen aaschtelegi und vilsiitegi rächti hand ghaa wie d Prosi. Moll, schtriit, aber s seg kän äigetliche schtriit, wo si heb mit em Sandro, die mögid sich äifach nöd psunders und schtatt z schtriite gönged si sich us em wääg. Aber susch – näi, s seg ere nüüt uufgfale.

«En entfüerig isch i den alermäischte fäll en erprässig», faart de lütnand wiiter, «das häisst, s gaad um gält. Sind d eltere vo de Prosi riich? Sii sälber wììrt ja na chuum vil haa.»

D eltere wonid z Chilchbèèrg; de vatter seg mittelschuelleerer, d mueter gschäftsfüereri vom ene li˜scheriladen am Paraadeplatz. Si hebed nöd emaal es äifamiliehüüsli.

«Daa isch also nach Irer mäinig kä gält z hole?» schlüüsst der Ääschme.

«Chuum», macht d Saara, schnuufet ii und säit gliich nüüt.

«Aber si isch doch d fründin vom Zã-Pol, vom scheff, oder?» schtoosst d Mariisa naa.

«Jaa. Schoo», macht si.

«Und èèr hett gält zum zale, nim i aa?» säit de lütnand.

D Saara nickt.

«Wivil?» wott er wiiter wüsse, «lèèg e milioon dine?»

«Jaa, aber nu mit vil müe – und wänn sini frau mithulff.»

«Ach, de Zã-Pol isch ghüraate. Wüür er d Prosi würkli uuslööse? Was wüür sini frau mäine dezue?»

«De Zã-Pol isch verruckt nach de Prosi. Dèè macht pschtimt ales zum si wider überchoo.»

«Wüürsch is na dini koleegen uufzele?» säit d Mariisa, «vilicht hilfft is daas wiiter.»

D Saara lueget der Ääschmen aa, öb er das würkli well wüsse. Was händ die mit der entfüerig z tue? Der Ääschme nickt. De Zirill – Zürer – seg de chundekontakter, de Ronald – Eerb – heb d friilèènsser [freelancer] under siich, de Sandro – Schtünzi – müesi de säich uusbügle, wo di usswèrtige tägschter und graafiker abgglaa hebed, und hälffi bi allne probleem mit em kompjuuter. Bi de familienäme mues si bi jedem schtudiere. «Und ììch», schlüüsst si, «schriib rächnige, triib schulden ii, und mach di unaaggnèèm aarbet, wo d hèren überobe z fuul oder z guet oder z noobel sind defüür.»D Saara lueget der Ääschmen aa, öb er das würkli well wüsse. Was händ die mit der entfüerig z tue? Der Ääschme nickt. De Zirill – Zürer – seg de chundekontakter, de Ronald – Eerb – heb d friilèènsser [freelancer] under siich, de Sandro – Schtünzi – müesi de säich uusbügle, wo di usswèrtige tägschter und graafiker abgglaa hebed, und hälffi bi allne probleem mit em kompjuuter. Bi de familienäme mues si bi jedem schtudiere. «Und ììch», schlüüsst si, «schriib rächnige, triib schulden ii, und mach di unaaggnèèm aarbet, wo d hèren überobe z fuul oder z guet oder z noobel sind defüür.»

_____________________________

«Ach, Si händ scho aagfange», ghöört er näbet sich e frau säge. Er trület de chopf nach eren um, gseed scho wider en attraktiivi blondiine und wott sich em toote redakter zuecheere, wo si sich voorschtelt: «Nadia Riichert.» Si schtreckt em d hand ane.

S isch mee en zuefall, das er de name gsee hät, chüürzli, won er öppis gsuecht hät. «A, d frau schtaatsaawältin.» Mues das sii! Und dänn na en blondiine, wo guet uusgseet. «Iren eerscht fall?» frööget er. Graui auge, blondi haar, gueti figuur. Lila lippeschtift. Lila! E bräits muul vole zää, wiisse zää. Es chini, kä hööchs, aber e tüütlichs. Roots lädertschööpli. Kä driissgi, schetzt er. Äigetli gseet si z guet uus für e schtaatsaawältin. Was er tänkt, töörfft er weder de Täitäi na de Mariisa säge. Das isch politisch nöd koräkt tänkt – wie d amèrikaaner wüüred säge. Aber d amèrikaaner – er tänkt nöd wiiter, wil au daas politisch nöd koräkt wèèr.

Si nickt. Iifrig.

Au daas na! Das cha ja häiter wèèrde.

D Mariisa chunt und lueget uf d schtaatsaawältin, wo sich wider mit Nadia Riichert voorschtelt. Der Ääschmen ergänzt: «D schtaatsaawältin.»

«Also», säit d Mariisa, «de Simon und de Juliaan han i alarmiert. De toot isch de scheffredakter Julius Winkler. Er gaat jede taag am viertel ab vieri gon en kafi nèè. D Mäi Chläiner, sini sekretèèrin, chunt dänn zrugg vom kafi. Am viertel vor föifi gönd bäid i d redakzioonssitzig.» Si häd uf d Mäi Chläiner zäiget, won imer na a d wand lèènet.

«Wèr isch èèr?» d schtaatsaawältin zäiget iritiert uf der Eggli mit siim läptop, won er schtändig fueteret.

«Reorganisazioon», macht der Ääschmen èrgerlich und eren abfelige handbewegig.

«Aha. Ja, ha ghöört devoo. Isch de fundoort de taatoort? Cha me rede mit de sekretèèrin? Sind Si scho im büro vom toote gsii?»

«Ggwööndli mached mer ales nachenand», säit der Ääschmen uwilig. Wott sii öppe d undersuechig füere?

«Töörff ich Si druuf uufmèrksam mache, lütnand, das d undersuechig nach em gsetz i de hand vo de schtaatsaawaltschaft liit.»

D Mariisa gseet de scheff nach eren antwort sueche und säit gschnäll und profilaktisch: «D Mäi Chläiner, d sekretèèrin, macht ales, wo de Winkler ugèèrn macht. Si schtaat deetäne.»

«Cha me rede mit ere?» D schtaatsaawältin lueget der Ääschmen aa.

1

Es verhöör under erschwèèrten umschtänd.
E mueter demonschtriert,
und en regierigsraat prodäschtiert.

«Du bisch en trottel!» säit der Ääschmen a dèm dunschtigmoor­ge zu siich sälber, «die midwuchsuufferei zmittst i de wuche! – Das mues ändere!» Er säit s nöd luut, wil er au sini äige schtimm nöd verträiti. Er hät grindwee. Er hät magebräne. Er häd en vertrülete mage. Er hät häiss. Er hät chalt. S isch em nienet wool. Und d sunen schiint dur s fäischter ine, so grell und giftig, das er d auge grad wider zuemacht.
«Du trottel!» widerholt er. Wie cha men au sovil suuffe!? Schwèèr iighänkt sind s häiggloffe. S wììrt am moorge zwüschet äis und zwäi gsi sii, wo der Ääschmen eersch bim dritte versuech s schlüsselloch gfunde hät am huus ‹Zum Häntscheli› am Linde­hoof obe.
«Du trottel! Du süffel!» Das git kän guete taag hüt. De rapport wììrt verbiisii. Wie schpaat isch? Achti? Nüüni? S wüür en nöd wun­dere, wän er na lenger gschlaaffe hett. Geschter zaabig – hüt am moorge früe – händ bäidi i s cholderizimer inewele. D Täitäi häd em schliessli de voortritt gglaa.
D Täitäi häd ä trunke, mindschtens gliich vil wien èèr. Aber sii mag s besser vertlide. Und de Schtäiner – de Schtäiner isch nie psoffe, dèè chan obenineschütte, sovil er wott.
Uluschtig sitzt er an chuchitisch anen und waartet, bis s kafi­wasser süüdt. D Täitäi chunt verschlaaffen ine, lueget umenand, bis s au em Ääschmen uuffalt, das si kän ‹Tagi› gseet, kä püürli, kä tassen uf em tisch. Sonen grind, wien èèr hät, tänkt weder a ziitig, na a püürli, na a gschììr, er tänkt überhaupt nüüt.
Bim Buechme lueget en d verchöifferi koomisch aa. War­schiindli gseed er fùùrchpaar uus. Er zalt, und d verchöifferi rüefft en zrugg, er heb na usegält z guet. Sones hììrni tänkt au nöd a use­gält.
«Hoppla!» gheit s de Mariisa use, won er i siis büro inetrampet und am liebschte wüür a s pult anehocke, de grind uf d èèrm abe­leggen und a nüüt tänke.
D Mariisa sitzt a siim beschprächigstisch mit eme junge pùùrsch und töggelet dèm sini uussaagen in kompi ine. Ires «hopp­la» weckt der Ääschme, er schtreckt sich, probiert sich en aaschii vo èèrnscht z gèè, wil polizischte ja amtsphèrsoone sind, de schtaat reprèsentie­red, und er käi aanig hät, was dè jung verbroche hät.
«S schprächzimer isch grad psetzt, diis büro isch frei gsii ... » macht d Mariisa und schtaad uuf zum irem scheff platz mache.
«Mach nu wiiter», der Ääschme hänkt siin mantel in chaschten inen und sitzt näbet sini schtellverträtteri ane.
Si schtelt s enand voor: «De Sandro Fierz, de lütnand Ääschme, scheff vo de gruppe Ggwaltverbräche.»
De Sandro schtaat höflich uuf und gid em Ääschme d hand. Der Ääschme bliibt sitze.
«De Sandro Fierz häd es probleem», setzt en d Mariisa i s bild, «aber verzel em s doch grad sälber!»
«Namaal?»
«Chumm, mach käi umschtänd!» De Mariisa iri schtimm schlüüsst widerschpruch uus.
«Das isch esoo: ich wììr verfolgt. Eewig laufft mer äine naa. Dèè waartet nu druuf, das mer emaal eläi sind. Und das cha ja blos sii, wil er mi wott abschlaa. Ooni züüge.» De Sandro hät naaggèè. Schliessli wott èèr öppis vo de polizei und nöd umgcheert.
«En grund wììrt s aber scho haa, das me di verfolgt, oder?» Au der Ääschme tuuzet en; de Sandro schiint s z schtööre.
De Sandro zuckt achsle: «Was wäiss ich? Werum wott mich en alte fätzen abschlaa? Käi aanig. Ich kän en nöd, und ich ha kä schtress mit so äim. Ich wott blos nöd, das s mer gliich gaat wien em Rico.»
«Momänt, dììch kän i doch!» Chuum säit de Sandro de name Rico, macht s äntli klick bim Ääschme. Das mues mit siim pitwäi­aable zueschtand zämehange, das er nöd grad gschalte hät. Debii liit das eersch e halbs jaar zrugg, vilicht drüüviertel.

_____________________________

1

E frau sitzt schöön aber tood in irem auto.
D Mariisa töörff übernèè.
Zum maa mues der Ääschmen aber mit.
En fall fangt ja mäischtens mit eme telifoon aa, der Ääschme säit: «Mer chömed!» Und dänn gaat s loos.
Aber i dèm fall säit der Ääschme: «Näi, ich chume nööd! D Mariisa chunt!» Und er lueget de jung maa graad aa, won em wisewii hocket, i siim büro. Er truckt d tiräkttaschte zu de Mariisa: «Los, wüürsch uf Seebach usegaa, de phaarkplatz bi de chile Maria Lourdes. E tooti frau. Prichtisch mer nachane.»
Dänn trület er sich wider siim chund zue. I de letschte ziit hät s nöd ggmanglet a halungge, aber s sind kä rächti halungge gsii, tumi schleger, wo mit mässer ufenand loosgönd, halb- oder ganz uusggwachsni abetätscher, oder röiber, won alte fraue s täschli wègschränzed. Wie dèèdaa, won em wisewii hocket. Er hät der achzgjèèrige frau Altoorffer s täschli welen us de hand riisse, si hät s nöd loosgglaa und isch umgheit, er hät s soo gliich vertwütscht und isch devoogsecklet demit, d frä Altoorffer liid im schpitaal und öb si devoochunt, wäiss me nanig. Wil si so soublööd umgheit isch.
«Wisoo mues die sich an irem schiisstäschli hebe!?» regt sich de Robin uuf, «wänn si s loosgglaa hett, wèèr ere ja nüüt passiert.»
«Isch dììr klaar, du trottel», regt sich iez au der Ääschmen uuf, «das ere s läbe gschlisse häsch? Das si der oberschänkel proche hät. Das si de rescht vom läbe mues am schtock lauffe.»
«Chumm, maa! die isch achzgi!»
«Häsch es imer nanig phackt! Du gheisch hindere. Das maal schlüüffsch nööd. Da soorg i defüür.» Am liebschte wüür er em äini abehaue.
«Wäg eme täschli!»
«Wäg ere schwèèrverletzte frau! S isch nöd s eersch maal. Lueg dini sündeliischten aa! Drei siite!» Er hebet em si ane.
«Pii nöts!»
«Isch dììr klaar, das d bi mììr bi de mordkomissioon bisch?»
«Mord! Di alt läbt ja na.»
«Wäisch du, wie chlii der abschtand isch zwüschet emen uusgfüerten und eme versuechte mord?»
«Quatsch, han ich si wele tööde? Ich ha blos s täschli wele.»
«Epaar franke! Nu wil z fuul bisch zum schaffe. Mèrksch äigetli nöd, wasfüren fiise chäib bisch? Du bisch jünger, du bisch schtèrcher, du bisch frächer als die frau, wo sich nöd emaal cha weere.»
«Ebe: werum hebet si dän ires schiisstäschli? Werum laat si s nöd äifach loos? Ich hett d nöötli useggnaa und s wider uf d schtraass gheit.»
«Dììr isch nöd z hälffe. Aber glaub mer: da holt di nöd emaal en guete pflichtvertäidiger use. Daas – maal – nööd.»
De Robin zuckt mit den achsle. De lütnand hät s gfüül, si redid anenand verbii, si läbid i verschidne wälte. Im Schönebèèrg obe, früener, wän äine nüüt gschaffet hett und alte fraue täschli wègggrisse – sèttig schnuderi hät s gaar nöd ggèè.
Dänn chömed zwee anderi schnuderi draa. Werum tänkt er ‹schnuderi›? Das isch doch es wort, wo me niemé ghöört. I de letschte nacht sind zwee mit mässer ufenand loos, im Hauptbaanhoof. Der uniformpolizischt bliibt au im büro. Aber mit dène beeden isch na nüüt aazfange. «Tue s wider i d zäle», säid er zum koleeg, «die söled zeersch iri siech uuspfuuse. Bring mer s zmittaag wider.»
Beed prodäschtiered und schwanked und iri wörter verhaschpled sich. D mässerleten isch eersch am früene moorge gsii. Vor epaar schtund.
Im Schönebèèrg obe hät me sich ja au abgschlage. Au na gäg di zwänzgi. Im militèèr händ s emaal en schinder vo kadi in brune inetünklet, znacht. Aber das isch na im raame gsii.

_____________________________

1

«Gueten aabig, liebi zueschauerinen und zueschauer. Mer chömed zu de sändig «Mäntschen im chrüüzverhöör». Mir händ hüt aabend s verggnüege, s usserordentlich verggnüege, Ine e frau voorzschtele, wo zwäi jaar lang d Schwiiz i aatem ghalte hät. De publizischt und kolumnischt Fritz B. Mittelpuur underhaltet sich mit der ex-tèrorischtin Tania Töpfer Chitt.»
D präss hät zum vooruus s interwjuu grooss aagchündt und ufeschtilisiert als uustruck vo de gägewèrtige ziit, als träffe zwü-schet em kultiwiertischten aabigländer und ere bekeerte revoluzio-nèèrin. S fèèrnsee sälber häd e ganz wuche lang en hììwiis gschalte, grad vor de naachrichte.
S nèrvöös signeet irliechteret über de bildschììrm, mit em gsicht vom Mittelpuur, won als bläichs gschpäischt us em hindergrund uuftaucht, gröösser und tüütlicher wììrt und schliessli di ganz flechi fült. D musig verhalet.

«Gueten aabig, liebi zueschauerinen und zueschauer. Ich be-grüesse Si zu de hüttige sändig «Mäntschen im chrüüzverhöör».
Tania Töpfer, du bisch zwäi jaar lang s uushangschild, s gsicht vo der ROS gsii, vo de Revoluzionèèren Organisazioon Schwiiz, du häsch mitggmacht bi irnen akzioone, du bisch en aart s simbool vom bööse woorde – was häsch da für es gfüül?»
«E fremds.»
De tokter Mittelpuur schiint liecht iritiert vo de chùùrzen antwort, laat sich aber wenig aamèrke: «Du häsch es buech gschriben im gfängnis. Diin prozäss isch namaal verhandlet woorde mit drei vertäidiger. Du bisch wider dusse, häsch chüürzli ghüraate. Dini kumpään sitzed aber imer na, für langi ziit. Git der daas nöd z tänke?»
«Ich wäiss nöd, was d mäinsch. Ich bi zwunge woorde zum mit-mache bi der ROS; di andere sind freiwilig biiträtte.»
De Mittelpuur schiebt en zwüschesatz ii: «Mer müend vilicht na erchlèère, werum mer enand tuuzed, gäge d regle vom sänder. Ich känn d Tania fasch sit chindsbäine, ghöör fasch zur familie. Da wüür s siize koomisch tööne.» Er hät tiräkt i d kamera ggredt. «Wie empfindsch du dini ziit bi der ROS?»
«Wien e seperaats chäschtli, won i miis läben inegschtelt isch und nöd zu mììr ghöört. – Und doch.»
D Tania isch wider s braav mäitli, wie früener, und nöd begriffe hät, was si ggmacht hät zwüschetine. «Uf der andere siite bin i nü-me s nüünzäjèèrig mäitli, wo vor eren eewikäit entfüert woorden isch, iez bin i e vierezwänzgjèèregi frau.» D Tania träit en elegants chläid, isch dezänt gschminkt, mit vilen offne haar frisch vom ggwafföör, simpaatisch und scharmant. Em Ääschmen isch si in erinerig als en revoluzionèère soldaat in ere dräckgrauen uniform.
De tokter Mittelpuur hät tüüffi falten a de muulwinkel, und tüüffi falten uf de schtììrne, was vo siim tüüffe naatänke hèèrchunt und wo me cha zueluegen uf em bildschììrm, wie tüüff er naatänkt. Er hät d augebraue hööch ufegschobe: «Alemaa isch es zimli ring gsii zum di entfüere?»
«Jaa, wil i s nöd ggmèrkt ha. Ich bi zum Fèrdi in Porsche gschtige, wie scho mängmaal. Aber er isch nöd i s ‹Huuligen› gfaare, wie susch, sondern an en abgglägnen oort, wo s mi gfesslet und ii-gschpeert händ.»
«Und de Fèrdi?»
Si zuckt mit den achsle.
«Iez bisch ja lengeri ziit i de psichi gsii. Wie isch der das voor-choo?»
«Fùùrchpaar. Luuter schpiner und verruckti mit erlöösigsidééen und èèndlichem.»

_____________________________

1

A dèm friitig mues der Ääschmen in wald; im poort ine hanget en toote. Am samschtig wott en d Täitäi nöd gsee.

«Mer chömed», säit der Ääschme, siin ggwööndliche satz, won er säit, wä men em duregit, deet und deet heb men e liich gfunde. Er tänkt scho lang nüüt me debii. Er läit de höörer uuf, gaad i s grooss büro übere, git de Mariisa es zäiche.
«Woo mues i ane? Ggnau!» frö˜ö˜get si, wo si us de garaasch usefaart, «der Üetlibèèrg gaat wiitume und übersichtlich isch er ä nöd grad.»
«Deetane, wo d abegschlittlet bisch als chind. Aber faar äifach d Bììrmeschtoorfferschtraass duruuf, mer wèèrdid iiggwiise.»
Mordmäldigen am ene friitig sind nöd sälte, hüüffiger sind blos na die am mèèndig. Sündig schiined gift z sii für s zämeläbe vo de mäntsche. Uf de grund vo de friitigsmäldige isch der Ääschme nie choo.
D usswèrtszürcher sind scho us de schtadt use, d schtraasse fasch frei, und d Mariisa mues s horn nöd iischalte; em scheff gaat das penetrant taatüütaatüü sowisoo uf de nèrv.
Em Ääschme chunt s nöd uggläge. Moorn mues er d Täitäi go psuechen i s Bùùrghölzli und dadraa wott er nöd tänke. Oder so wenig wie mögli. Wil en d Täitäi a de letschte paar wuchenänd nie hät wele gsee. Das liid em uuf. Er mues moorn wider ane; er wott moorn wider ane.
Na vor de Waldegg schtaad en schträiffewagen am schtraasserand; en uniformierte hebet ne d auto vom gägevercheer uuf und tirigiert s i d abzwiigig ine, wo s übersee hetted: «Faared zue, er gseend s dänn schoo!»
De himel isch vole grauem ggwülch gsii, iez, im wald, wììrt s na tünkler. A der iimündig vom Bräitloowääg wèèrded s uufghalte. Si schtiiged uus. Im wald isch es fröschtelig. Di ganz wuchen händ s fröölichs früeligswätter ghaa, aber s isch eben eersch änds april und nanig richtig waarm, scho gaar nöd i de bö˜im ine. Ussert em wachposchten isch niemert z gsee.
«Wo isch es?» De lütnand lueget iritiert ume.
«Er müend s tobel duraab, bis ganz an bach abe. Deet liid er.» De polizischt zäiget uf s poort: taneschtämm, epaar büsch, waldbode – vor alem gèèch. Er mag ne s gune, dène schriibtischermittler. Der Ääschme lueget uf sini halbschüeli abe. D Mariisa cheert um: «Chume grad wider.»
Si chunt zrugg und hät hööchi schue aa. Si tänkt an ales. S isch dän au sii, won em Ääschme hilfft bim abeschtiige, nöd umgcheert. D lüüt vo de schpuuresicherig schimpfed mit ne, und si müend en umwääg chräsle: «Vertrampled öis nöd all schpuure, gopfertami! Sötted s efäng wüsse!»
Am bach une schtaat de ggrichtsmediziiner und suecht nach eme günschtige wääg. Ufe.
Der abschtiig hät der Ääschme hässig ggmacht; sini schue sind vole laub und naadle, d füess füecht.
«Bisch ä nüme de jüngscht, gäll?» macht de Chèèrn zum Ääschme. Wie isch ächt dèè gschtabi daa abechoo? De ggrichtsmediziiner git bäidne d hand.
De Mariisa schiint s z gfale. «Ich bi halt ggländegängig», säit si, «als chlii han i imer am mäischte chretz und schräme ghaa, aber ich bi tifiger gsii als all buebe.»
«Was wäisch scho?»
«En schuss i s hèèrz, en schuss in chopf. Uufgsetzt. Er wììrt zwee, drei tääg tood sii. Gschtoorben isch er nöd daa. Mee ghööred er am mèèndig. – Und iez mues i zrugg», er lueget s poort duruuf.
Der Ääschme tanket em.

«Ich hilff der ufe.»

_____________________________

1

Der Ääschme mues en kurs verlaa. E lèèrggruumeti wila ooni mööbel und e wila näbetzue wien es mööbellaager.

«Normaal!?» lachet der Ääschme, «wèr wäiss scho, was normaal isch! Normaal isch, was di mäischte für normaal halted. Das ände­ret mit de ziit und mit em land. Und gaad i d gsetz ii. Und phèr gsetz wììrt gschtraafft, was z abnormaal isch.»
De tokter Schnurebèrger, de seminaarläiter, schüttlet de chopf: «Iri aasichte, Häiri! Mängmaal schtönd Si scho zimli linggs.»
Der Ääschmen isch an äim vo dène kürsli, won er so gèèrn­hät. Jedes jaar schwöört er sich, er lös es uss; und jedes jaar reded em d scheffin oder de phèrsonaalscheff guet zue, bis er gliich wider gaat – e letschts maal.
«Ach wass!» macht er, «hèr Schnurebèrger, Si wüssed ggnau so guet wien ììch, das daas, wo linggs normaal isch, rächts abnormaal isch – und umgcheert.»

De psicholoog Schnurebèrger isch jung, dinaamisch und be­laschtbaar, verschtaat sich groossaartig mit de junge poli­zischte, won au wänd modèèrn sii, und hät sini lieb müe mit der eltere gä­nerazioon.
Vil jungi polizischtinen und polizischte delektiered sich a sine voortrèèg über sälbschterkäntnis, über mäntschefüerig, über d iitäilig vo mäntschen i tippe, über pro­bleemlöösige. Schliessli ghööred si s zum eerschte maal, s isch ales nöi für sii, si ghööred ggnau die padäntlöösige, wo si bruuched. Me bil­det aarbetsgruppe, me macht supponierti gschprööch über sup­po­nierti probleem mit supponierte löösige, wo mit kamera uuf­ggnaa wèèrded, und diskutiert nachane, wèr am beschte supponiert hät.

_____________________________

1

De hèr Vinck liit tood im Paradiisgaarte; de huuspùùrsch wäiss nüüt, d frau Vinck und d Minehaha na weniger.

I de nacht uf der eerscht mèèndig im septämber hät s wätter abrupt ggwächslet. Zmittst i de nacht hät s tuneret und plitzt und aafange schtrèèzen us allne chübel. Am moor­gen isch es zwänzg graad chüeler, und s rägnet imer na. In­tänsiiv. Vorhèèr isch es drei oder vier wuche lang schöön und häiss und unaaggnèèm tüppig gsii.
All chömed nass in sibnirapport und a s miiting bi de scheffin. Passiert isch nüüt psundrigs. Uggwoont glii isch s miiting z änd, wien au de moorgerapport uggwoont glii z änd gsii isch.
S normaal läbe fangt wider aa: d schüeler müend wider i d schuel, di aagschtelte müend wider go schaffe, d tram und d büss faared wider de normaal faarplaan.

Am nüüni suret diskreet sis telifoon. «Los, Ääschme», säit de tokter Chèèrn, «chum a d Chirchgass, i s huus zum Para­diisgaarte. De huusaarzt vo s Vincks hät mi la choo; er wott de tooteschii nöd uusschtele, wil em öppis koomisch voor­chunt. S schiint mer au nöd kooscher z sii. Chumm cho luege, und bring grad s rösslischpììl mit.»
Sovil sätz am schtuck hät der Ääschme de ggrichtsme­diziiner na nie ghöört säge. Also wììrt s èèrnscht sii. Der Ääschme büütet also d schpuuresicherer uuf, en schtaats­aawalt, holt d Mariisa im groosse büro änen und de Schnee­beli.

Uf em platz vor em Schtäihuus, oben a de Chirchgass,  pharkiert d Mariisa s polizeiauto näbet em schtäinige gaul, won uf d hinderhand schtaat. Bim uusschtiige schpaned s d schììrm uuf. Z fuess gönd s duruuf und nachane d Chirch­gass zwäi hüüser wiit duraab. Nass wèèrded s trotz de schììrm. Nach dèm lange, trochne sumer isch me sich der uusgibig räge nüme ggwönt. «S laat si ii», hett em Ääschme sini grosmueter gsäit.
«Daa!» säit de Schneebeli und zäiget uf es messingschild: IMO VINCK. E blaui tafle zwüschet ere kunschtgalerii und eme reprèsentatiive portaal verzelt d gschicht vom Paradiis­gaarte. D galerii hät zue; s isch ja mèèndig.  Automaatisch lueget der Ääschmen uf d huusglogge: der oberscht chnopf isch nöd aagschribe, bim nö˜öchschte schtaad ‹A. Vinck›, bim dritte blos ‹Vinck›, bim vierte ‹IMO VINCK›; der underscht ghöört de galerii.
Si schtoossed di schwèèr äichetüür uuf, das häisst der äint flügel, und schüttled äis um s ander d schììrm uus uf di chlii­ne boleschtäi. S müffelet echli.
Der iigangsruum isch hööch und chüel, de boden ebe mit hèèrzige boleschtäi psetzt, linggs isch e holzschtäge, rächts en weloschtänder, denäbet schtaat d tüür offen in en alte wiichäler übere, hine gaad e tüür in chäler abe. S isch äi rue.

_____________________________

1

En alte find vom Ääschmen
isch verschwunde. Me suecht en,
und me findt en nienet.
Äigetli hät de fall schon am letschte friitig aagfange; der Ääsch-
me hät s blos nöd ggmèrkt. I de zää-vor-zää-naachrichte säit d
Danieela Laager i zwee sätz, de Karl H. Güürps, de bekant waffe-
händler, seg verschwunde.
Iez heb en vilicht d ggrächtikäit gliich na iigholt, häd der
Ääschme na tänkt bim iipfuuse.
Won er vertwachet am samschtig, häd er s vergässe. Aber es
telifoon maanet en draa: er müesi sofort in Juschtiizpalascht choo,
befilt d scheffin, de tokter Güürps seg verschwunde.
«Verschwunden isch nanig ermordet, frä tokter», säit der Ääsch-
men und schpert sich, «das isch em Bruno Burger sini sach, di ver-
misste ghööred imm. Ììch friss nöd über de haag.»
«Si chömed! Ich bruuch Si!» S chrischchindli schtämpfelet war-
schiindli dezue.
«S isch em Burger sini aarbet, und ich sou em nöd i s züüg ine!»
bocket der Ääschme, «vilicht isch er ja uf Ruanda gon en hüpsche
panzer ablifere, ganz phèrsööndlich, oder er inschtruiert dènen iri
find, wie men es privaatflugzüügli zum ene bömberli umbout.»
Druuf hät si wüetig uufghänkt. S isch em sowisoo nöd drum
zum i dère julihitz i s büro z gaa. Uf de schtraass isch es z häiss,
und im büro isch es au z häiss. Und all sind hässig vor hitz.
Äigetli hett er erwaartet, s chrischchindli lüüti am sundig namaal
aa, wil s fèèrnsee am samschtigznacht namaal s verschwinde vom
Güürps konschtadiert hät, und d sundigziitigen nachanen au. Aber
der Ääschmen und d Nadia chönd ruig go zmittaagässen in gaarte
vom Muggebüel, zum hèr Baachme. S isch häiss, uusggnaa under
de böim deet. Der aafang vom juli macht richtig uf sumer, uf
häisse, trochne sumer.

Der Ääschme häd en zigüünersalaat pschtelt, s äinzig richtig i
dère jaaresziit, und es pier dezue. D Nadia häd iri blonde locke
gschüttlet und sich für es wienerschnitzel entschide, tünngchlopfet.
Und en zwäier tempraniljo.
D Nadia lueget em i d auge und frööget sich öppis. Der Ääsch-
me gseed ere s aa. Aber waas? Er gseet, das si sich öppis frööget.
«Säg s doch!»
Si schüttlet de chopf und lächlet.
Der Ääschme sött d Nadia nöd vergliiche mit de Täitäi. Er tuet
de Nadia urächt. Aber s vergliicht ebe. Vomesälber. D Täitäi isch
en aart èèrdiger, bodeschtändiger gsii; d Nadia isch e schtedteri, au
mit irer wiisse huut, irne chüele, grauen auge, au ggnaadeloosen
auge. D Nadia laat sich nöd gaa, nie. Cha si sich la gaa laa? Si wüür
nie i tschiins an boden abeliggen und es buech läse, wie d Täitäi. D
Nadia isch e daame.
Isch er verliebt i sii? Er wäiss es nöd. E bitzli schoo, sicher. Isch
das en verraat a de Täitäi? Truur mües emaal es änd haa, tänkt er,
me chönn nöd eewig truure.
Wie chunt d reed uf Pariis? Zmittst im ässe schtäcked s plötzli z
Pariis, im brüetighäisse, im tüppige sumer-Pariis.
«Ich bi bim Maigret gsii, als praktikant soozsäge, zum sini poli-
zeiaarbet käneleere. E gueti ziit, au schträng, psunders wänn de
scheff aagfange hät mit sine ggalwa.»
«Wo häsch dänn ggwont?»
«Im sibezääten obe, a de rue de Rome, grad näbet de gläis vo de
gare Saint-Lazare.»

 

_____________________________

1

Der Ääschme mues zum polizeidiräkter, wett lieber a siim aktuele fall schaffe, und erläbt en unaaggnèèmi überraschig.

S isch moorge, föif vor sibni. Der Ääschme chunt vom zmoorgen im Güeterbaanhöfli äne und wott an moorgerapport. Vor em Juschtiizpalascht haltet en en hèr uuf. En guet aaggläite hèr, aber er träit kän aazùùg, sondern en aart en uniform. «Hèr Ääschme?»
Der Ääschme nickt.
«Hèr lütnand Häiri Ääschme?» vergwüsseret sich der uniformiert.
Der Ääschme nickt wider: «Jaa?»
«Daa isch en brief vom hèr regierigsraat Esslinger.
Wüüred Si mer quittiere, das Si en überchoo händ?» Er läid em en zädel anen und der Ääschmen underschriibt. Der ander tanket und gaat.
S gguwèèr isch us feschtem bapiir, gääl, A 4 grooss, linggs une s signeet vom kantoon, nämli der idiotisch tanzlöi mit siim wappetablett, rächts d adrässe, hoochofiziell ggrichtet an Herrn Heinrich Eschmann, Polizeileutnant. Dringend! schtaad au na druff und Vertraulich! und Persönlich! Blos hinder siim name hät s ekäs uusrueffzäiche. Der Ääschme schüttlet de chopf.
So grooss s gguwèèr isch, so chùùrz isch de tägscht vom brief. Er ladt en ii, in äim satz, in anderthalb ziile, sobald er die iiladig überchoo heb, söll er sofort zum regierigsraat Esslinger choo. D underschrift vom regierigsraat fangt aa mit emen überdimänsionierten E und verlüürt sich im enen udefinierbaare wùùrm, wo tänk sött inger häisse.
Dringend hììn oder hèèr, er gaad in Juschtiizpalascht ine, in groosse ruum, wo sich all scho versamlet händ, trifft d Mariisa i de hinderschte räie. De polizeidiräkter heb en voorgglade; phèr sofort, er heb käi aanig werum. Und wiist si aa, über di nöischten ermittlige söli si möglichscht wenig säge.

Er nint der 31er i s Cäntraal. Uf em wääg i s Chaschper-Äscher-Huus lüütet der Ääschmen em komendant Üelinger aa: «Wäisch duu, werum ich zum oberjehu mues? Dè hät mi voorgglade phèr wäibel. Wäisch du öppis?»
De regierigsraat Pfischter isch im früelig abgglööst woorde vom regierigsraat Esslinger. Der Ääschme känt en eersch vo de waalplakaat hèèr – und vom empfangsapero mit uverbintlicher aaschpraach.
«Ich ha käi aanig, Häiri. Ich nime nöd aa, das es pruefflich isch, susch müest s ja über mììch lauffe.»
«Dè wäiss vilicht nanig, was en dienschtwääg isch.» «Das wüssed au ander nööd, wo scho lenger im dienscht vom kantoon schtönd», macht der Üelinger süffisant.

_____________________________

1

Werum me nöd sött uf em trottwaar faare, werum me welo nöd sött i d Limet rüere – daas chund eersch schpööter uus.

Am mèèndig um di elfi isch de Luuzius Fäner us de kantoonsraatsitzig useggange, s raathuusschtägeli duraab uf s Limetggèè abe und fridlich de Limet naa duruufggloffe gäge s Helmhuus ufe. Di silberige chrischbaumchuglen uf den abschtrakte chrischbaumgschtell sind scho wègg; aarbäiter hänked d zumpftfäänen uuf für d sumerdekorazioon. I welere räiefolg hanged die äigetli daa, tänkt er, em alter naa? em ABC naa? Es päärli chund em entgäge, das er gäge s ggländer uuswiicht – i dèm momänt faart em en welofaarer vo hinen in en ine.

Wüetig cheert er sich um. De welokurier lachet en aa: «Sori, cha passiere. Isch nöd böös ggmäint.»

De ggmäindraat Fäner isch nöd böös, er isch verruckt. Er phackt das huere welo und gheit s über s ggländer i d Limet abe. «Isch ä nöd böös ggmäint, Si trottel!»

Äis wort git s ander, wenig i sätz, vil i uusrüeff. De kurier alarmiert d polizei. Die isch glii daa, wil si nööch hät. Publikum samlet sich aa um die zwee schtriiti.

De polizischt frööget zeersch de hèr kantoonsraat, was passiert seg; sini jung koleegin töörff s protokoliere. De welokurier siinersiits git sini wèrsioon ab. Beed wèèrded gfrööget:
«Erhebed Si chlaag?»

«Natüürli erheb i chlaag, alte!» säit de welofaarer, «dèè vertrület zwätschgegrind mues mer en nöie traatesel poschte!»

«Natüürli erheb i chlaag, hèr Truninger!» säit de kantoonsraat, wo de namen am tschoopen abggläse hät, «dèè ghöört topplet gschtraafft, wil er uf em trottwaar gfaaren isch und wil er mi aagfaare hät.»

«Hettsch ja nöd müese plötzli rächtsübere trampe!» rüefft de kurier, «dänn wèèr i a der verbiichoo!»

«Welofaarer ghööred uf d schtraass!» de Fäner rüefft na lüüter, «welofaaren uf em trottwaar isch verbotte!»

«Klaar töörff i uf em trottwaar faare! All faared uf em trottwaar! Muesch halt uufpasse!»

Wo de Luuzius Fäner zmittaag in kantoonsraat zruggchunt, wüssed s scho all. Mit luutem lache wììrt er empfange und isch vo iez aa de ‹Welo-Fäner›.

Hüt hät ja jeden es händi bi siich. Äine, wo hinder em Fäner hèèrggloffen isch, telifoniert hät und s uglück gseet choo, bricht sis gschprööch abrupt ab, hebet sis ggrèètli sofort horizontaal, schtelt uf wideo um, und filmet di ganz szeene: de kantoonsraat, won em päärli gäge s ggländer uuswiicht, de welokurier, wo na gschnäll zwüschet ggländer und kantoonsraat wott durewütsche, de zämeschtooss, de Fäner, wo s welo phackt und hööch im bogen i d Limet usegheit.

_____________________________

1

En iifrige polizischt chunt zum Ääschme.
De lütnand wììrt underbroche: 
Woo sind d chöpf vo de schtadthäilige?

«Mord im Groossmünschter!» git d Reena Alb­rächt vo de teli­foonzäntraale em Ääschme dure.

«He – ?» macht der Ääschme, «wü˜ü˜rsch das widerhole?»

«Ggnau daas han i au gsäit, Häiri. Mord im Grooss­münschter.» D Reena lachet. 

Mord seg nöd zum lache, tänkt de lütnand. Dänn lachet er sälber. Mord im Groossmünschter, er schüttlet de chopf. Er gaad an be­schprächigstisch zrugg, won imer na de Denis Wäckerli hocket. Dèè mues er etz usegheie.

De jung polizischt Denis Wäckerli häd en welofaarer aa­ghalte, wo bi root über d chrüüzig isch, dän uf s trottwaar, vor em Odeoon. De welofaarer heb weder d puess wele zale, na siin uuswiis zäige, na überhaupt öppis. «Du luusige sü˜ü˜r­mel», heb der aaghalte gschump­fe, «häsch nüüt gschiiders z tue, als welofaarer z püesse!? Wäisch äigetli, wèr i bi?» 

Da heb er en fotografiert mit siim händi und verschtèrchig aa­gforderet. Das seg schliessli widerhandlig gäge d schtaats­ggwalt, und er seg bi root dure, und er seg uf em trottwaar gfaare, zwüschet de schtüel und tisch vor em Odeoon usse.

«Zäig emaal!» macht de lütnand. 

De Denis hebet em sis händi ane. 

«Hobla!» schmunzlet der Ääschme, «wäisch, wèr das isch?» Er häd en sofort känt.

So wiit sind s choo; doo, ebe, hät s gschälet. «Häsch päch, Denis, ich han en mord. Iez isch föifi. Das cha bis mitternacht gaa. Also chumm moorn wider. Zmittaag. Säged mer am föifi, oder na lieber, am sächsi. S tuet mer läid.»

«Mèrssi, Ääschme, das i ha chöne choo. Han i würkli en säich ablaa?»

«Nänäi, wi gsäit, chumm moorn wider.» Dänn gaad er i s grooss büro übere und zäiget uf sini schtellverträtteri: «Marii­sa, chumm mit! Mord im Groossmünschter.»

Iez lachet die au! Fröölich schtaat si uuf: «Mal öppis anders. Wèèr?»         3.8.2013   

Der Ääschme wäiss es ä nanig. 

Vierezwänzg graad isch es im Juschtiizpalascht; d hitz schlaat s fasch zrugg, wo s uf d Hoolschtraass usechömed; debii sind s daa na im schatte. Der Ääschme ziet siin tschoo­pen ab. D tramhaltschtell liit voll i de sune. S glaastach isch modèèrn: im sumer isch es häiss drunder, im winter souchalt.  

Werum häisst d haltschtell imer na ‹Güeterbaanhoof›? Wäg de bäiz mit em gliiche name? tänkt er – und an e chüels pier. 

Äntli chunt der 8er. We­nigschtens isch es en wage mit chüelig. Am Bellwü müend s lang waarte. Fèriefaarplaan! Au dèè di­säiner­under­schtand isch mit glaas abteckt, wo rägen ab­haltet – läider nöd d hitz, im gägetäil. Disäiner faared ja ver­muetli nie tram und müend nöd under irnen underschtänd under­schtaa. 

Im 15er inen isch es na wèèrmer als dusse. D schauschpiil­­schüe­leri probiert ‹Helmhaus› aazsäge, hauch­doitsch, und ar­tiku­liert «Hellm – hauss!» Simer na z Züri?

Si gönd d schtäge duruuf uf d Groossmünschter-tèrasse, um d tü˜ü˜rm ume, der Ääschme truckt uf d falen – aber er mues di schwèèr tü˜ü˜r sälber uufschtäme. Dinen isch es chile­chüel. Um die ziit hät s nu na wenig lüüt dine. Si lueged di berüempte glaasfäischter vom Polt aa, won em Ääschme nie gfale händ. Debii isch es um die ziit scho z tunkel zum d farben und d forme richtig erchäne. De ruum isch tunkel; s fäischter im weschte isch risig, aber d oorgle devoor haltet d suneschtraalen ab. Epaar psuecher sitzed schtill i de bänk. Drei hère in uuffelig koräkter schwaarzer kluft schtönd ver­täilt im ruum, wie wänn s uf chundschaft waartid.

_____________________________

1

En langwiilige midwuch chunt faart über.
E fü˜ü˜rschtin häd angscht um ires läbe.
Si chunt mit em Ääschme nöd zschlaag.

Im april isch es schöön waarm gsii, z waarm für d jaaresziit. D sune häd uf en langen eerscht-mäi-umzùùg gschune. Hüt, a dèm midwuch, isch es namaal souchalt woorde. Z Sanggale söll s gschneit haa. Der Ääschme hocket drum im Güeter­baanhöfli dine, wo s wèèrmer isch.

D Betti häd em kafi und gipfeli praacht und d ziitige. «D schtraass isch gfroore gsii, won i zum huus use bi», hät si ggmacht zuen em. Er hät käi aanig, wo si wont und wo s gfrooren isch. 

Epaarmal händ s lenger ggredt mitenand. Au über phèr­sööndlichs. Das isch es ziitli hèèr. Me känt sich. Me wäiss s äint und s ander über sich. Me gseet sich jede moorgen am halbi sibni. Sii säit zwäi wort zum gruess, won er grad wider vergisst; èèr säit zwäi wort zum gruess, wo si grad wider ver­gisst. E ggwonet halt. 

Am mèèndig händ d schuele wider aagfange. D fèriewuche sind langwiilig dure, polizeilich unuufggregt. Sogaar der eerscht mäi isch uggwoont faad abggloffe. 

Am sundig isch er mit de Nadia i d Wäid ufe go zmittag­ässe. De kafi mit em ggalwa händ s uf de thèrassen usse ggnaa. I de mäntel natüürli, aber d sune hät s aagschune, scho rächt waarm. Si hät pländet, wä men uf der Üetlibèèrg überegglue­get hät, si hät zruggplitzt vo de schine vom Hauptbaanhoof und vo de zùùgfäischter. De see hät giftig wiiss gschpieglet. Gäg der aabig sind s durabggloffe a d Bouhèreschtraass, wo s nachane schpö˜ö˜ter woorden isch. Zimli schpö˜ö˜ter.

De sibnirapport schnuret ab. S isch nüüt psundrigs pas­siert. Am mèèndig nüüt. Am ziischtig nüüt. Und hüt isch au ruig. Am nüüni hocket er mit sine lüüt im groosse büro bim kafi. Lenger als susch. S seg unaaggnèèm ruig, säid er. S isch soo langwiilig, das käis nickt. En momänt häd er sich überläit ghaa, öb er all söll häi­schicke. 

«Was git s ächt zmittaag hüt?» tänkt er, won er uf d uur lueget. D zäiger schtönd uf zwänzg voor zwölfi. «Tole taag», tänkt er, «tänksch a s frässe schtatt a mord und toodschlaag.»

S telifoon schälet. D scheffin! Isch dèren au langwiilig? 

«Chömed Si sofort zu mììr übere, hèr Ääschme, so–fort!»

«Um was gaat s?»

«Iez! S isch tringlich!»

S Chrischchindli wììrt äine vo sine superfäll haa, wo sofort müend gglööst wèèrde. En fall, won 11:44 aafangt, vor em zmittaag, wän all scho a s ässe tänked, all hunger händ, all ulidig sind, wil na en fall ineschneit, das me nöd cha gogen ässe – sonen fall cha nüüt gfrö˜its sii.

D gäng sind lang im nöie Juschtiizpalascht. Wie lang sind s etz scho im Juschtiizpalascht? Drüü jaar? Föif? A die lange gäng häd er sich nie ggwöönt. Me hät trottinett aagschaffet, elektreschi. Mäischtens laufft er aber. Wil all trottinett am fal­tschen änd vo dène verfluecht lange gäng schtönd. A de wänd gseet me d fläre, wo me d trottinett amel aalèènet. Am alten oort a de Mülerschtraass isch ales vil nö˜ö˜cher binenand­gsii. Andersiits händ s doo en huuffen usseschtele ghaa.

«Chömed Si doch ine, hèr Ääschme», empfangt en d Ela Epprächt, fasch fiirlich. 

Was isch i die inegfaare? Susch isch die imer chùùrz aa­punde, zum nöd säge chaltschnö˜izig. Iez macht si em d tü˜ü˜r uuf und wiist en inen i s büro vo de kriposcheffin, laad en vor sich inegaa. 

Em lütnand Ääschme ziet s d naseflügel zäme. Was wänd die von em? Was wott d scheffin von em? 

Gägen iri ggwonet sitzt d frau tokter Caliander nöd hinder irer pultbùùrg, si underhaltet sich mit ere damen am beschprä­chigstisch. I schampaniergleser phèrled d blö˜ö˜terli obsi. 

«Hät si en schämpisvoorraat, wien èèr en ggalwavoorraat hät, für nootfäll?» tänkt er. 

Si müend scho lenger rede mitenand; d gleser sind halbe lèèr. Bim dritte schtuel hät s en offne läptop, aber käs glaas. Deet sitzt d sekretèèrin wider ane und notiert sicher, das de lütnand Ääschme dezuechoo seg, am 11:51.  

En schö˜ö˜fferhund schnelt vo under em tisch füre, schtelt sich vor em Ääschmen uuf und chnuret. Im Schönebèèrg obe händ s imer hünd ghaa, und mit hünd häd er s imer guet chö­ne. Er hebet em d hand ane. De hund schtutzt und schnüflet an ere, fangt a wädle, laat sich d bruscht chraule. 

S Chrischchindli schtelt s enand voor: «De lütnand Häin­rich Ääschme, scheff vo de gruppe ggwaltverbräche – Iri durchlaucht, d fü˜ü˜rschtin Xenia Abaschwiili-Magalaschidse, e liebi fründin vo mììr.»

Dèè name chön er sich nöd mèrke, tänkt er als eerschts; näi, na vorhèèr hät s em «hoppla!» tänkt. Die fü˜ü˜rschtin hät tüni schwaarzi häntschen aa und drüber, a de lingge hand, en diamantring. Iri aalegi schiint em tüür z sii; am garderoobe­schtänder hanget en pelzmantel.

Di durchlaucht fü˜ü˜rschtin nickt em blos ggnèèdig zue und soo, wie si am ene diener wü˜ü˜r zuenicke. Si mög en nööd, tunkt s en. Und èèr mög sii nööd. De schwaarz schö˜ö˜ffer und èèr – sii möged sich.

D scheffin erchlèèrt em Ääschme, das iri lieb fründin, d fü˜ü˜rschtin Sowisoo, um ires läbe fü˜ü˜rchi. Si heb sich lang überläit, öb si überhaupt söll und well d polizei iischalte. D hììwiis, das ire maa, de fü˜ü˜rscht Abaschwiili-Magalaschidse, si well umbringe, wèèrdid imer tüütlicher. Si hebi sich erineret, das sii, d scheffin, ja kriposcheffin segi und sicher di richtig inschtanz zum dè mord verhindere.

S Chrischchindli isch schtolz uf iri fründin. Si ziet amel de chopf echli ii, wänn se si aalueget. 

D fü˜ü˜rschtin lueget der Ääschmen erschtuunt aa, won er ooni z frö˜ö˜ge de viert schtuel nint und wisewii vo iren absitzt. De hund wott imer na gchraulet wèèrde.

_____________________________

1

Der Ääschme macht sich gedanke.
Profaani wèrt und himleschi.
De phèrsonaalscheff lüütet em aa.

Wie jede moorge laufft der Ääschme vo de Magnusschtraass i s Güeterbaanhöfli. Jede moorge nint er en andere wääg. Er macht umwääg, das de Tsagli zum lauffe chunt. S isch sicher under zwänzg graad hüt, de hund hächlet weniger als i de letschte tääg.
Im gaarte vom Güeterbaanhöfli isch aaggnèèm chüel. De Tsagli schlüüfft under de tisch. D Züri-Ziitig und de Tages-Aazäiger ligged scho paraaad, d Betti bringt em kafi und gipfeli und em hund en napf vole wasser. Si säid au zwee sätz, aber der Ääschme loset nöd zue.
De lütnand tänkt an encaisseur, won er uf di nüüni pschtelt hät. De Massimo Haueter, en secondo müeterlichersiits, chund em voor wien en voorbott vo de nöie ziit: mit de früendrige verbrächer und gauner und bööse buebe hät me sich uf en aart verschtande. Isch s de gliich hindergrund gsii? Isch men i di gliich klass ggange zu de gliiche leerer? Isch me mitenand i de rekruuteschuel gsii? Hüt sind s zuezogni us em süüde, oder wiit us em oschte, oder süüdoschte, käine wäiss, das me mit em lingge fuess aafangt lauffe, das me rächts laufft uf em trottwaar. Und so wiiter. D Mariisa wüür etz säge: «Bisch scho chli vo geschter.»
De Toorme vo de Wììrtschaftskriminalitèèt hät kä verbindig i die gsellschaft vo schutzgältiitriiber. Was nöd i siim kompjuuter z finden isch, exischtiert nöd. Solang kän kantoons- oder ggmäindraat en iifraag macht zu dèm theema, undernint er sicher nüüt. All kontaktmane – und kontaktfraue –, wo siin voorgänger, de Phaul Burkert, ghaa hät – soo schaffi me hüt nüme. Als nöie scheff häd er all, won über driissgi gsii sind, usegheit oder la versetze. Er vercheert au nie i dène dubioose chräis, wo de Burkert dihäi gsii isch biin ene.
Siin voorgänger isch en altmöödige gsii, hät scho en kompjuuter ghaa, aber di diffissiile sache hät s nu i äim exemplaar ggèè, uf bapiir, und guet iipschlosse i siim panzerschrank. Soo göng das hüt nüme, häd em sogaar der Ääschme gsäit, won au nöd zu de modèèrnschte ghöört. Nu hät der Ääschme bim Sutz vo der EDV duretruckt, das er im zäntraalkompjuuter en äigni partizioon hät für sini abtäilig, eben au für diffissiili fäll, wo nöd jede cha driiluege. En panzerschrank hät der Ääschme gliich na, für sonderfäll.
D Betti bringt em en zwäiten espresso. «Bliibsch hüt lenger als susch», säit si, «und lisisch kä ziitig.»
«Wäiss schoo», macht er, und d Betti insischtiert nööd.
Der ander fall ziet sich ane sid aafang jaar. Er liid em uuf. Für der Ääschmen isch es kän richtige fall, wil s kän toote git. Oder na kän toote. Er müest sich käs gwüsse mache, chönt er säge, wie de Buli Mäierhofer: «Die sind harmloos, gönd mich nüüt aa.» Aber er häd e schlächts gfüül, wän er a d ‹liechtsöön› tänkt.

De sibnirapport a dèm mèèndig bringt nüüt psundrigs: e mässerlete a de Turbiineschtraass und äini uf em Hirscheplatz, föif psoffni sind i s hotel Suff iiggliferet woorde, am früene friitig- und am samschtigmoorge hät me sächs dieb im Hauptbaanhoof verhaftet, zwee händ – hetted – landesverwiisig.
D frä tokter Caliander fasst iri abtäiligscheffe am uusgang ab; i dèm groosse Juschtiizpalascht cha men ires büro ja liecht verfèèle ...
S Chrischchindli, also d scheffin, eröffnet gäge d ggwonet mit em Ääschme: «Mues Ire hund iez jedes maal debiisii?»
De Tsagli hocket braav näbet em Ääschme siim sässel. «Schtöört er?»
«I find schõ», säit de Sigurd Geerts, «des thier gehört net in soone sitzung.»
Sini junge koleege nicked; den alte isch es gliich.
«Ich säg em s nachane, er töörffi nümen a die sitzig choo», der Ääschme bliibt èèrnscht, «isch das in oornig?»
D Caliander schüttlet de chopf: «Hèr Ääschme, ich verschtaa Si nööd!»
«De hund isch der eltischt und tröischt begläiter vom mäntsch, sit zäätuusig jaar, sit de schtäiziit.» Er tätschlet em d flangge.
Etz griifft de Toormen ii: «Losed Si, Häiri! Chùùrz und bündig gsäit: Dèè hund ghöört nöd daa ane!»
«Mues das würkli ales i s protokoll?» erkundiget sich d frau Epprächt.
«Ela, es protokoll mues vollschtändig sii, das isch d norm.» De resèrwiert Burger hät sich vom Ääschme la aaschtecke. «Git s au na wichtegi theeme a dèm mèèndig?»
Er chund en bööse blick über vo de scheffin; si rüefft de Toormen uuf.

_____________________________

1

En regierigsraat telifoniert em Ääschme. En alte schuelkoleeg taucht uuf: sini fründin seg tood – ermordet.

«De hèr Blattme mäldet sich etz dänn grad bi Ine.»
Der Ääschme hät de juschtiiztiräkter Esslinger am traat. «Bi mììr mälded sich all möglich lüüt.»
«Wüüred Si pfläglich umgaa mit em. Und er wott nu mit Ine rede, nöd mit eme subaltèrne beamte.»
«Was isch loos? Bi mììr sind all gliich.» «De hèr Blattmen isch e bekanti phèrsööndlichkäit und bruucht schutz.»
«Für phèrsooneschutz bin i nöd zueschtändig.» Der Ääsch­me chunt sich sälber widerboorschtig voor.
«S gaad um de schutz vor de präss, vor alem de bulwaar­präss.»
«Um was gaat s dänn konkreet? Si sind bi de mordkomission, hèr regierigsraat.»
«Losed Si, Ääschme, ich wäiss nöd, um was es gaat. Offebaar um e diffissiili sach, vermuetli böösi sach. Mee häd er mer nöd wele verraate. Und er wott nu mit Ine rede. Ich gib Ine das äifach wiiter. Gönd Si pfläglich um mit em hèr Blattme.»
«Ich nimm das entgäge, hèr regierigsraat. Ich gang um mit em wie mit allne, wo wisewii vo mer sitzed.»
«Blattme?» tänkt er, «Blattme?» De name müest em öppis säge. Wèr isch dè Blattme, wo de juschtiizdiräkter cha la gumpe laa zum imm aalüüte, am mèèndig am moorgen am zäni? En Blattme, wo de regierigsraat Esslinger chan iischpane für siich? En diffissiile fall, wo mit em telifoon vom ene regierigsraat aafangt, das gäbi sicher en lämpefall, tänkt er chnurig. De regierigsraat heb kä fröid ghaa a dèm telifoon, tunkt s en.
Chnurig nint er s telifoon ab, won em de Pirmiin aachündt, en hèr Blattme weli zu imm, er seg aaggmäldet.
«Ich wäiss. Tuen en in lift, ich hol en ab!» säid er.
De Pirmiin heb s guet, tänkt er, dèè mües na zwäi jaar mache, dänn seg er dusse.
De maa us em lift isch em usimpaatisch uf der eerscht blick.
«Halo, Ääschme!» säid er, wie wänn s alti fründ wèèred, und schtreckt em d hand ane.
De lütnand suecht under sine chunde. Das mues wiit zruggligge. Öppis unaaggnèèms.
«Lütnand Ääschme, mordkomissioon», säid er siinersiits de name.
«Hee! Ääschme! Känsch mi nüme!? Ich bi doch de Roni Blattme. Schönebèèrg. Eerschti bis dritti klass. Leerer Wäber. Wäisch nüme!?»
Da falt s em wider ii. Das isch de Blattme! Won er nie hät möge! Dèm isch er imer us em wääg ggange. Er wäiss nüme werum. Si händ enand nie möge. Au de Blattmen inn nööd.
«Mer gönd i mis büro.» Er gaad em veruus, das er en nöd mues aaluege.
Im büro gumpet de Tsagli uuf und verbälet de Blattme. De schööffer zäiget d zää und setzt zum schprung aa, das em der Ääschme mues «Aus!» befele. De Tsagli schüttlet de grind und folget ugèèrn. Der Ääschme holt en am halsband ane und chraulet en. De schööffer chnuret imer na de Roni aa.
«Werum chunsch zu mììr? Häsch chrumi gschäft ggmacht?» säid er, wo s enand wisewii sitzed.
«Je», de Blattme ruckt nöd use.
«Also jaa. Das gaat d Wììrtschaftskriminalitèèt aa. Da sind Si bi de Mordkomissioon. Solang kän tooten umeliit, bin i nöd zueschtändig.»
«Du bisch unaaggnèèm abwiisend, Häiri.»

_____________________________